Rijk van Nijmegen / Rivierengebied

Beestjes tellen in poep en dode dieren, álles voor de wetenschap

Op zoek naar kevers in de Gelderse Poort
Op zoek naar kevers in de Gelderse Poort © Omroep Gelderland
OOIJ - Hoeveel planten- en dierensoorten er precies in de Gelderse natuur voorkomen, dat weet eigenlijk niemand. De Flora- en Faunawerkgroep wil dit jaar samen met Staatsbosbeheer meer dan 5000 verschillende soorten ontdekken in de Gelderse Poort. Daarbij komt hulp vanuit het hele land. Entomologen speuren in poep en in resten van dode dieren naar zeldzame kevertjes.
De bever en de ooievaar zijn natuurlijk allang gespot in de Gelderse Poort. Het zijn juist de onbekendere diersoorten die interessant zijn om in kaart te brengen. Daarom zijn ook entomologen Aglaia Bouma en Jan Wieringa uitgenodigd om in het rivierenlandschap onderzoek te doen. De onderzoekers zijn verbonden aan onderzoeksinstituut Naturalis in Leiden. Entomologen weten heel veel van insecten.
"Er komen alleen al zo'n 4.000 verschillende soorten kevers in Nederland en België voor, legt Jan Wieringa uit. Juist in een gebied als de Gelderse Poort kunnen ook beestjes leven die je op andere plekken in ons land niet tegenkomt. Via de grote rivieren komen allerlei planten en dieren naar ons land. Ook ontstaan in het, door het stromende water, alsmaar veranderende landschap allemaal unieke plekjes met hun eigen biotoop. Bijzondere planten- en dierensoorten profiteren daarvan.
Om zoveel mogelijk insecten te vinden moet je niet bang zijn om vies te worden. Bouma en Wieringa beginnen hun zoektocht naar kevertjes bijvoorbeeld op een dode ree. Met een speciaal slangetje worden de beestjes die ze tegenkomen opgezogen...
Luister naar de radioreportage (1-3)
De gevangen kevertjes gaan allemaal mee naar huis. Daar wordt onder de microscoop bekeken om welke soorten het gaat. Dat is nodig, omdat met het blote oog de ene soort vaak niet van andere soort is te onderscheiden. Soms kun je alleen aan de geslachtsdelen zien met welke soort je precies te maken hebt, legt Aglaia Bouma uit aan BuitenGewoon-verslaggever Laurens Tijink.
Bouma raakten in de ban van insecten nadat ze was gestoken door een hoornaar. Ze kreeg een allergische reactie, waardoor de steek van de reuzenwesp haar bijna het leven kostte. Het gevolg was dat Bouma als de dood was om weer gestoken te worden. Om over die angst heen te komen, besloot ze zich te verdiepen in het leven van de insecten. De wereld van de kleine diertjes vond ze vervolgens zo fascinerend dat een belangrijk deel van haar leven nu in het teken staat van insecten.

Beestjes zoeken in poep

In het 5000-soortenjaar in de Gelderse Poort zijn dit jaar tot nu al zo'n 1.300 soorten geteld, waaronder vogels als de roerdomp en de klapekster. Bij Aerdt is zelfs de Europese kanarie waargenomen.
De entomologen die onderzoek doen in de Gelderse Poort worden vooral enthousiast van andere dieren. Nadat de dode ree minutieus is onderzocht op de aanwezigheid van kruipende beestjes is het tijd om een andere populaire habitat van kevers te onderzoeken: poep. Om te voorkomen dat de diertjes er rap vandoor gaan, gaat Jan voortvarend te werk...
Luister naar de radioreportage (2-3)
Bouma en Wieringa zijn eigenlijk naar de Ooij-polder gekomen om oude nesten van mollen te onderzoeken. Er zijn keversoorten die je alleen in die ondergrondse nesten tegenkomt. De nesten worden nog even met rust gelaten, want de entomologen hebben hun oog eerst laten vallen op een grote stapel rottend hout. Ook hierin zijn unieke soorten te ontdekken...
Luister naar de radioreportage (3-3)

Goed verstopt

Uiteindelijk zijn ook twee mollennesten onderzocht. Hierin troffen de onderzoekers onder andere kortschildkevertjes aan. Andere soorten die zijn gevonden zijn het zeldzame schorsknotje, het klein vliegend hert en de haarvleugelkever. Die laatste is maar een paar millimeter groot. De vleugeltjes zijn zo klein dat ze alleen onder een microscoop te zien zijn.
In de winter zitten veel insecten diep weggekropen. Dat maakt het moeilijker om de beestjes waar te nemen. Toch schat Bouma in dat ze samen met haar collega zeker 17 soorten heeft verzameld. Die worden binnenkort toegevoegd aan de 5000-soortenlijst van de Gelderse Poort. De lijst moet duidelijk maken wat er zoal in het stroomgebied van de grote Nederlandse rivieren leeft, waardoor de natuur beter kan worden beschermd. Later dit jaar wordt opnieuw naar bijzondere keversoorten in de Gelderse Poort gezocht.
BuitenGewoon Radio is iedere zondag tussen 7.00 en 10.00 uur te beluisteren in het programma Zin in Zondag op Radio Gelderland.