Gelderland

'Het kwartje is nu pas écht gevallen', zegt hoogleraar over misstanden bij The Voice

John de Mol reageerde donderdag op de misstanden bij The Voice of Holland.
John de Mol reageerde donderdag op de misstanden bij The Voice of Holland. © ANP
NIJMEGEN - De rel rond het televisieprogramma The Voice of Holland kan een beslissende rol spelen in de emancipatie in Nederland. Hoogleraar sociale psychologie Roos Vonk van de Radboud Universiteit zegt dat door de misstanden rond de talentenjacht de houding tegenover vrouwen een stuk minder seksistisch kan worden. Voor mediamagnaat John de Mol is er volgens haar werk aan de winkel.
"Er is een overeenkomst tussen de mannen die de grens over zijn gegaan en John de Mol", vertelt Vonk. "Het zijn allemaal mannen met macht en status. We weten uit onderzoek dat dat tot gevolg heeft dat ze zich moeilijker kunnen verplaatsen in anderen. Dat is één van de effecten van macht. Dat zie je heel goed bij de reactie van John de Mol", aldus de hoogleraar.
Dit zeggen mensen op straat over grensoverschrijdend gedrag:
Mensen op straat geven hun mening over de gebeurtenissen rondom The Voice

'Hij denkt dat hij adequaat reageert'

De directeur van Talpa, voorheen het bedrijf achter The Voice of Holland, reageerde gisteren in de uitzending van BOOS van BNNVARA op de beschuldigingen van de kandidaten aan het adres van onder meer bandleider Jeroen Rietbergen, coach Ali B en coach Marco Borsato. De Mol zei in het interview meerdere keren dat het 'wel een breder probleem is dat vrouwen niet snel melding maken van dit soort zaken, dan alleen bij The Voice'.
"Ik denk dat hij écht denkt dat hij adequaat reageert", zegt hoogleraar sociale psychologie Vonk. "Dat hij zegt dat er loketjes zijn waar ze zich kunnen melden met zo'n probleem. 'Waarom doen ze dat dan niet?' Hij denkt: 'Hoe kan ik er iets aan doen als ik niet weet dat dat gaande is? Dan moeten ze het melden'."
Je voelt je gevleid als zo'n man aandacht aan je besteedt
"Je ziet aan alles dat hij niet kijkt door de bril van die kandidaten die betast zijn. Die komen daar, ze zijn onzeker, jong en onervaren. Je weet niet wat de gewoontes zijn en je wil het graag goed doen. Je voelt je gevleid als zo'n man aandacht aan je besteedt. Dan ga je na afloop denken: 'Ik heb misschien iets te vriendelijk geglimlacht, dus misschien is het mijn schuld. Dat zijn allemaal drempels om zoiets te melden en dat ziet De Mol niet."

Onderzoek naar macht

"Dat is wat macht met mensen doet. Dat is onderzocht in studies waar mensen willekeurig worden toegewezen aan een rol. Er zijn verschillende taken, je gaat een lootje trekken. Die bepaalt wie de baas is en wie de ondergeschikte is. Dat is willekeurig", legt Vonk uit. "Als je mensen puur willekeurig de rol van machthebber toewijst, dan is dat het effect. Dat ze zich minder in een ander gaan verplaatsen."
"En er is nog een effect", vervolgt Vonk. "Een effect dat je vooral bij mannen ziet. Ze doen waar ze zin in hebben, ze worden daadkrachtiger én gaan meer aan seks denken. En daardoor denken ze - als een vrouw vriendelijk tegen ze is - 'die zal wel zin hebben'. Dus ze gaan overschatten hoe vaak een vrouw zin heeft in seks", weet Vonk. "Dus het zou best kunnen dat Ali B nu zegt dat hij nergens wat van weet en dat hij toen heeft gedacht 'ach, ze wilde best'. Dus dat hij dat heeft overschat, dat is ook een effect van macht en status."

Vrouwen zijn 'gevoelig voor mannen met macht'

Maar, zegt Vonk, aan de andere kant zijn vrouwen ook gevoelig voor mensen met macht. "Dat is iets wat we vaak vergeten in de discussie over #metoo. Vrouwen voelen zich ook aangetrokken tot machtige mannen. Ik denk dat al die vrouwen het ook leuk vonden dat die man aardig voor ze was", vermoedt de hoogleraar.
Roos Vonk, sociaal psycholoog aan de Radboud Universiteit.
Roos Vonk, sociaal psycholoog aan de Radboud Universiteit. © Omroep Gelderland
In de tussentijd worden ook die vrouwen daarin meegesleept. "Het begint onschuldig en het wordt geleidelijk opgebouwd. Als jij daarin mee bent gegaan, denk je naderhand dat je eerder duidelijk moest maken dat je er niet voor in bent. Dan ga je het jezelf verwijten."

'#Metoo-kwartje is hier gevallen'

Deze misstanden van The Voice zijn een grote gebeurtenis in de Nederlandse media, maar gaat dit ook echt iets veranderen? "Nederland is wat betreft emancipatie een beetje achtergebleven bij de Verenigde Staten. De houding tegenover vrouwen is daar een stuk minder seksistisch. Ze hebben veel duidelijkere regels en normen van wat je wel en niet kan doen. #Metoo is hier wel doorgedrongen, maar ik heb het idee dat dit nu onze echte #metoo is, wat er in andere landen al is geweest. Ik denk dat nu pas definitief het kwartje hier is gevallen."
En nu is het volgens Vonk aan John de Mol om van de kandidaten te leren. "Hij moet meer doen dan loketjes openen."
John de Mol bedoelde het anders
John de Mol zegt in een verklaring dat hij zich is 'rot geschrokken' van de reacties na zijn interview in de aflevering van BOOS. Hij zegt dat hij 'volledig onbedoeld' de indruk heeft gewekt dat hij de schuld bij vrouwen neerlegt. Medewerksters van Talpa lieten vanochtend in een paginagrote advertentie in het AD weten verbaasd en verdrietig te zijn over de reactie die De Mol gaf in het programma.
"Ik snapte werkelijk niet waarom vrouwen boos zijn over mijn woorden in plaats van op de daders van seksueel grensoverschrijdend gedrag", aldus De Mol in zijn verklaring. "Vanmorgen werd ik nog eens extra geraakt door een advertentie in de krant. Direct daarna ben ik in gesprek gegaan met een aantal vrouwen uit het bedrijf, die achter deze advertentie staan, om deze boosheid en teleurstelling te begrijpen."
"Het is mij duidelijk geworden dat vrouwen zich niet zullen melden als de cultuur in een bedrijf als niet veilig genoeg wordt ervaren. Ik reken het mezelf aan dat dit in mijn bedrijf kennelijk zo is en ga me voor de volle 100% inzetten om dit te veranderen."