Rivierengebied

Bewoners bedenken nieuwe dijk, maar vangen bot bij het waterschap

16 januari 2022, 16:00 • 4 minuten leestijd

Louis de Jel op de huidige dijk bij Varik. © Omroep Gelderland

VARIK - Dijkversterking kan een stuk duurzamer. Dat vinden Louis de Jel en tientallen anderen uit Varik, die samen verenigd zijn in het bewonersinitiatief De ideale Rivierdijk. De Jel heeft, met hulp van het Waterschap Rivierenland, een innovatieve dijk bedacht die veel smaller is dan de dijk die het waterschap op het traject Tiel-Waardenburg wil. Volgens hem wordt zijn ontwerp nu niet serieus genomen door datzelfde waterschap, terwijl verschillende deskundigen er wel wat in zien. Omroep Gelderland deed samen met Pointer Radio onderzoek naar inspraakprocedures bij Waterschappen.

Over het nut van dijken in ons land bestaat ook bij bewoners langs de rivieren geen twijfel. Maar als zo’n dijk onderdeel is van je directe leefomgeving, zijn de eisen vaak groter dan slechts droge voeten. Bij een nieuwe dijk mogen inwoners dan ook meepraten, maar een dijk zelf is een complex bouwwerk waar leken weinig over kunnen of mogen zeggen.

Louis de Jel komt zeven jaar geleden in Varik wonen, zo’n 200 meter van de rivierdijk af. Als er een uitnodiging komt van het Waterschap Rivierenland om mee te praten over het versterken van de dijk, meldt hij zich aan: “Al snel werd me duidelijk dat versterken op de manier van het waterschap verbreden betekende. Fors verbreden.”

Dat ziet De Jel niet zitten, omdat verbreden ook betekent dat tuinen, huizen en oude bomen verdwijnen.

Hij verdiept zich in de materie en concludeert dat het anders kan, smaller. Met wat andere dijkliefhebbers en een ingenieur van het Waterschap mag hij aan de slag gaan. Uiteindelijk ontstaat ‘De ideale Rivierdijk’, waarvan het waterschap meerdere keren zegt dat het een ‘goed en toepasbaar plan’ is. Grootste verschil is dat de dijk niet breder wordt, maar versterkt wordt met verankerde damwanden die een extra veilige zelfstandige waterkering opleveren.

Voormalig hoogleraar Stefan van Baars heeft de plannen van De Jel bestudeerd. Aanvankelijk zonder grote verwachtingen, want hij krijgt vaker wilde plannen van bijvoorbeeld zijn studenten onder ogen die niet uitvoerbaar zijn: “Na een uur begreep ik wat De Jel had bedacht en ik vind het een origineel idee.”

In het kort: of een dijk sterk genoeg is, wordt bepaald door de kans op een bepaalde waterstand. Stel dat de dijk op dit traject nu sterk genoeg is voor een waterstand die eens per achtduizend jaar voorkomt, maar hij moet ook een waterstand aankunnen die eens per tienduizend jaar voorkomt, dan komt er dus een dijkversterkingsprogramma.

Van Baars legt uit: “De dijk van De Jel is een tweefasendijk, en dat is nieuw. Dus de huidige dijk is nu al geschikt voor een waterstand van eens per achtduizend jaar. Daarnaast komen er maatregelen die de dijk moet versterken, mocht het water zo hoog komen als eens per tienduizend jaar gebeurt. Deze wordt dan versterkt met onder andere damwanden (een techniek die vaker gebruikt wordt). In dat geval spoelt er wel van alles weg, zoals bomen en zand. Bij zeer hoog water is schade dus groot, maar de kans dat dat gebeurt, is heel erg klein.

Het Waterschap Rivierenland wil nu niet laten weten hoe het traject is gelopen. De Jel heeft beroep aangetekend bij de rechter en zolang er geen uitspraak is, geeft het waterschap geen antwoord op de door ons gestelde vragen. Ze laat wel weten goede communicatie en participatie heel belangrijk te vinden, ook op het traject Tiel-Waardenburg.

Van Baars hoopt dat ze de plannen toch nog eens goed willen bekijken. “Ik vind dat het plan van Van Jel meegewogen moet worden. Dat het waterschap moet uitleggen waarom ze hier wel of niet mee aan de slag gaan. En het antwoord: dat kan niet, omdat we zoiets nooit doen, is dan niet toereikend wat mij betreft.”

“Geen enkele dijk is ideaal. Ook De ideale Rivierdijk van Louis de Jel niet, alleen al vanwege de materiaalkosten. Elke oplossing heeft voor- en nadelen. Of en zo ja, hoeveel duurder deze oplossing is moet serieus worden berekend.” De Jel blijft ondertussen aan de bel trekken bij beleidsmakers bij gemeenten, provincie, waterschappen en ministeries. Hij hoopt dat zijn plannen serieus worden doorgerekend en een oplossing kunnen zijn voor veilige én duurzame dijken.

In ReportersNL werkt Pointer Radio samen met regionale media. In dit geval werd op drie locaties, waaronder Varik, onderzoek gedaan naar inwonersparticipatie bij het waterschap. Pointer Radio zendt iedere zondag van 19.00 tot 20.00 uur uit op NPO Radio 1.