We moeten van het gas af, maar dat proces gaat erg moeizaam

De ambitie is hoog: Gelderland wil jaarlijks acht- tot tienduizend woningen aansluiten op een warmtenet. In de praktijk wordt dat echter bij lange na niet gehaald. Er worden slechts enkele honderden woningen per jaar op zo’n net aangesloten. Hoe dat komt? Het is duur en de kennis is er niet.

Een warmtenet gebruikt restwarmte van een groot bedrijf, zoals een papierfabriek, en dat gaat door leidingen naar een woonwijk. De woningen daar worden vervolgens verwarmd met die restwarmte.

Gemeenten willen dat wel, maar het lukt in de praktijk maar matig. Sterker nog: volgens een onderzoek van de provincie staan gemeenten voor een bijna onmogelijke opdracht. Drie redenen waarom warmtenetten niet van de grond komen.

Het is duur, zo’n warmtenet, en dan met name aan het begin. De aanleg van het net kost veel geld. Tegelijkertijd weet je bij de aanleg ook nog niet of iedereen wel zo’n aansluiting wil. En hoe minder aansluitingen, hoe minder rendement. 70 procent van de inwoners moet meedoen om überhaupt uit de kosten te komen. Gedeputeerde Jan van der Meer noemt dat een heilig getal.

En die inwoners? Hebben die er wel zin in? Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving kampen warmtenetten met een imagoprobleem. Prijsvorming is volgens het rapport uit 2017 ondoorzichtig en afnemers betwijfelen of ze voldoende beschermd zijn. Bovendien hebben bewoners vaak geen keuze tussen meerdere aanbieders: er is maar één partij waar een contract mee kan worden afgesloten. Er is een monopolie. Daar weten ze in Nijmegen alles van: bewoners in Nijmegen-Noord klaagden twee jaar geleden dat ze niet konden overstappen. Terug naar gas? Dat kan ook niet meer, omdat veel bewoners voor de omschakeling een warmtepomp hebben aangeschaft.

Zie ook: 'Onze stookkosten zijn verdubbeld'; Nijmegenaren balen van warmtenet Nuon

Tot slot hebben gemeenten ook moeite om alles te regelen. De ontwikkeling vraagt om kennis en expertise, er moeten met heel veel partijen afspraken worden gemaakt (en die hebben ook nog eens allemaal eigen belangen) en dan moet je ook de politiek nog mee zien te krijgen. Dat is vooral voor kleinere gemeenten een brug te ver.

De provincie wil die acht- tot tienduizend woningen per jaar wél halen. Daarom is onderzoek gedaan naar een op te richten Gelders bedrijf dat gemeenten moet helpen. Dat heeft volgens de provincie een aantal voordelen: het is goedkoper, de warmtenetten zijn van iedereen zodat er gekozen kan worden tussen aanbieders en er kan kennis worden gedeeld én gemeenten kunnen leren van elkaar. Als het aan Gelderland ligt, wordt het bedrijf volgend jaar opgericht. Overigens gaat dat bedrijf dan alleen over de leidingen, de provincie gaat niet zelf voor de warmte zorgen.

De Gelderse politiek moet zich nog buigen over het plan: uit een eerste sessie bleek dat er nog veel vragen zijn, komende woensdag vergadert de politiek verder. Overigens zijn sowieso niet alle woningen geschikt voor een warmtenet: Gelderland denkt dat zo’n 340.000 woningen zouden kunnen worden aangesloten. In totaal heeft Gelderland 900.000 woningen.