Gelderland

Welk masker moet ik straks op? Zeven prangende vragen over medische mondkapjes

Een vrouw met een mondkapje op het station.
Een vrouw met een mondkapje op het station. © ANP
ARNHEM - Als het aan het Outbreak Management Team (OMT) ligt, dragen we straks op veel meer plekken een mondkapje. En dan niet een zelfgemaakte stoffen masker, maar een medische. We hebben zeven vragen (en antwoorden) onder elkaar gezet over de mogelijke verruiming van de mondkapjesplicht.

Wat is het advies van het OMT?

Het OMT kreeg eind december het verzoek zich te buigen over het gebruik van mondkapjes in de samenleving. Het ministerie van Volksgezondheid wilde weleens weten of de niet-medische mondkapjes die nu massaal gebruikt worden, nog wel voldoende bescherming bieden tegen het coronavirus. Het antwoord van het OMT luidt nu eigenlijk: nee. De medische experts adviseren om voortaan uitsluitend medische mondneusmaskers te gebruiken en bovendien op meer plekken.

Waar moet ik straks een medische mondkapje op?

Momenteel is het al verplicht om een mondkapje te dragen op publieke locaties, zoals in de supermarkt of de trein. En in het restaurant of bij de kapper, als die geopend zouden zijn. Het OMT wil het gebruik nu verder uitbreiden naar alle plekken waar mensen van verschillende huishoudens samenkomen, ongeacht of je afstand kunt houden. En ook een vaste zitplek, bijvoorbeeld in de bibliotheek of op school, is dan geen excuus meer om het mondkapje af te doen.
Het gaat volgens het OMT om de volgende situaties:
  • In het onderwijs: bij universiteit en HBO bij onderwijs in grotere groepen
  • bij evenementen binnen
  • horeca
  • culturele instellingen
  • bedrijven en kantoorruimtes, behalve als er een beperkte en vaste bezetting is en bij goede ventilatie
  • binnensportruimten, behalve als je sport
En daar blijft het niet bij, want ook op plekken in de buitenlucht waar je geen afstand kunt houden moet je straks een mondkapje dragen, als het aan het OMT ligt. Denk bijvoorbeeld aan drukke winkelstraten en markten, sportevenementen en demonstraties.

Een medisch mondkapje, wat is dat eigenlijk?

Op dit moment maakt het voor het RIVM eigenlijk niet uit wat je voor je mond en neus houdt, als het maar op een mondkapje lijkt. Veel mensen dragen een zelf-gefabriceerd mondkapje of een wegwerpmondkapje, dat ze in de supermarkt of bij de drogist hebben gekocht. Het OMT adviseert alleen chirurgische mondneusmaskers te dragen. En dan type II, niet type I. Mensen kennen die volgens OMT-lid Andreas Voss als de blauwe maskers. “Die zijn spatbestendig en er zit een elektrostatische lading in die een deel van het werk doet.”
Een medisch of niet-medisch mondkapje? Het verschil kun je niet altijd goed zien.
Een medisch of niet-medisch mondkapje? Het verschil kun je niet altijd goed zien. © ANP
De medische maskers bieden volgens het OMT een iets betere bescherming tegen uitstoot van virusdeeltjes in de omgeving dan niet-medische kapjes. Ook ben je als drager beter beschermd tegen het lopen van een infectie. Het technische verhaal is dat type II minimaal 98 procent van de bacteriën tegenhoudt die door de stof heenkomen. Bij type I gaat het om 95 procent. En dan heb je ook nog type IIR: die werkt twee kanten op en beschermt de drager ook tegen spetters van buitenaf.
Het verschil tussen de medische maskers en de wegwerpmondkapjes is niet altijd goed te zien. En dat is volgens hoogleraar klinische microbiologie Heiman Wertheim van het Radboudumc onwenselijk, omdat niet-medische maskers minder goed filteren. "Er zijn ook niet-medische maskers in omloop die erg veel lijken op chirurgische maskers. Er is geen verbod op deze ‘nep’ medische maskers en dat kan voor veel verwarring zorgen."

Hoe zit het ook alweer met FFP2?

FFP2-maskers bieden een nóg betere bescherming. Ze zijn onder meer verplicht in Duitsland en Oostenrijk. Maar het OMT raadt ze hier alleen aan voor kwetsbare personen in ‘ongecontroleerde’ situaties. Dat zijn plekken waar mensen geen anderhalve meter afstand kunnen houden, waar veel geschreeuwd of gezongen wordt en waar de ventilatie niet goed is.
Een FFP2-masker.
Een FFP2-masker. © Omroep Gelderland
Dat niet iedereen een FFP2-masker op hoeft van het OMT, komt omdat er ook nadelen aan kleven. Wie zo’n masker lang op heeft, kan klachten krijgen als benauwdheid, kortademigheid, vermoeidheid en hoofdpijn. De kans is volgens het OMT bovendien groot dat mensen zo’n kapje sneller afdoen. En wie toch een FFP2-masker draagt, moet dat vooral niet langer dan drie tot vier uur ophouden.

Waarom moeten we nu opeens een medisch mondkapje op?

Het is alweer bijna twee jaar geleden dat de coronapandemie uitbrak. In eerste instantie zag het RIVM helemaal niets in mondmaskers: ze zouden niet of nauwelijks bescherming bieden. In september 2020 kwam er voor het eerst een mondkapjesadvies en drie maanden later was daar zelfs de plicht. Maar in tegenstelling tot bijvoorbeeld Duitsland bleven niet-medische kapjes sindsdien voldoende.
Het is vooral de nieuwe variant van het coronavirus die daar nu misschien verandering in brengt. Omikron zou namelijk veel besmettelijker zijn dan de eerdere varianten. Bijna iedereen die nu positief wordt getest, draagt volgens het OMT deze nieuwe variant. “Omikron is zo besmettelijk dat we denken dat de betere bescherming opweegt tegen de extra kosten en eventueel ongemak”, zegt Voss tegen de NOS.
"Ik schat in dat met deze snelle verspreiding en met de opening van scholen het OMT inschat dat dit een extra rem kan zijn op de verspreiding", vult Wertheim aan. "Zo is er ook meer tijd om boosters te geven. We moeten geen wonderen verwachten van deze maatregel, het gaat óók om het naleven van de andere maatregelen, zoals vaccineren en afstand houden."
We moeten ook geen wonderen van een eventuele verruiming van de mondkapjesplicht verwachten, waarschuwt hij. "Onder een luifel aan de glühwein met drie vrienden is anders dan door een winkelstraat lopen waar je mensen maar tijdelijk tegenkomt. Ik denk vooral dat maskers binnen meerwaarde hebben zoals collegezaal of klas."

Waar koop ik medische mondkapjes?

Gewoon in de winkel of online. Al hebben supermarkten en drogisten ze volgens verschillende media niet of nauwelijks op voorraad. En als het OMT-advies wordt overgenomen door het kabinet, is de verwachting dat de type II-maskers snel zijn uitverkocht. "Voor medische mondmaskers kan het problematisch zijn, zeker als iedereen die meteen tegelijk gaat aanschaffen. Dat zagen we ook bij de zelftesten. We moeten er met z’n allen voor zorgen dat de medische maskers wel beschikbaar blijven in de zorg", zegt Wertheim van het Radboudumc.
De Mondmaskerfabriek in Arnhem ziet echter geen problemen: zij zeggen wel aan de vraag te kunnen voldoen. “We kunnen per direct de productie opschalen en hebben nog genoeg grondstoffen op voorraad”, vertelt ondernemer Fleur Bakker. Het gaat dan wel om mondmaskers type IIR.

Wat vinden we eigenlijk van het nieuwe OMT-advies?

Het kabinet moet nog besluiten of het mondmaskeradvies van het OMT wordt overgenomen. Komende vrijdag staat er weer een coronapersconferentie op de agenda.
Onze collega’s van RN7 vroegen op straat in Beuningen wat mensen van het OMT-advies vinden: