Schooldirecteur Andries houdt zijn gezin én 200 leerlingen op het groene pad

Eigenlijk is de 60-jarige Andries Bor een beetje directeur geworden tegen wil en dank. Hij komt als voormalig student van de hogere technische school uit een hele andere hoek. Hij stapte als logistiek manager in het onderwijs toen er op de school maar geen nieuwe leidinggevende werd aangesteld. Hij zei tegen het bestuur: "Zal ik het eens gaan doen?"

De Waardenburger volgde een pabo-studie en ging de uitdaging aan: "Als bestuurslid en vooral als ouder kon ik de school niet in de kou laten staan. Die zorg voelde ik en daarom werk ik hier." Groene Koppen-presentator Harm Edens draait mee op school en bezoekt de familie Bor thuis in hun boerderij bij de snelweg.

Dat zorgen en onderwijzen doet Bor nu inmiddels 22 jaar op zijn eigen, relaxte manier. Rust, regelmaat en ritme zijn op de reformatorische school de steekwoorden. Het PC-gebruik is flink afgenomen en mede daardoor daalt ook het stroomverbruik. Televisie kijken of digiborden passen ook niet binnen het beleid en bespaart dus ook energie. Als de leerlingen psalmen zingen schijnt de temperatuur binnen een lokaal met een graad of 4 te stijgen, dus gratis warmte."

De directeur is de afgelopen jaren druk bezig geweest om het schoolgebouw aan te pakken. Ramen werden vervangen door aluminium kozijnen met dubbel glas, asbest werd verwijderd en afgelopen zomer werd in vlot tempo en met hulp van ouders de zolder geïsoleerd. Overal in het gebouw kwam led-verlichting en het dak van de basisschool is nu voor een flink deel voorzien van zonnepanelen met daaraan gekoppeld warmtepompen. "We wilden graag dat ene stapje extra doen van nul-op-de-meter en dat is technisch gelukt", aldus Bor.

Het enige minpunt is de ventilatie. Het huidige systeem maakt te veel lawaai en verstoort de zo gewaardeerde rust in het schoolgebouw. Daarom staat het uit.

Harm noemt de aanpak van Andries 'een goed rentmeesterschap' en 'zorg om de wereld die uit de schepping komt'. Dat kan Bor wel waarderen: "Dat is me uit het hart gegrepen, het is de manier waarop ik in het leven sta."

Thuis op de boerderij blijkt dat duurzaamheid vanzelfsprekend is als je een groot gezin hebt. Het merendeel van de veertien kinderen van Bor woont nu niet meer thuis, maar als er op vrijdagen gezamenlijk wordt gegeten wordt de speciaal gemaakte tafel (met twintig stoelen) uitgeschoven en steekt iedereen de handen uit de mouwen.

Moeder Metje Bor heeft in al die jaren een behoorlijke routine opgebouwd als het gaat om koken voor een groot gezin betreft. Er wordt veel uit eigen tuin gegeten: prei, snijbietjes, veldsla, kool, andijvie, frambozen en druiven. Al het organisch afval komt op een composthoop.

Cadeaus voor de kleinkinderen haalt oma Metje niet meer in de winkel: "We zijn best wel een beetje kringloopachtig." Wat kleding betreft werd veel van broers en zussen hergebruikt. Soms werd een trui 'geërfd' door meerdere kinderen en ging dus jaren mee.

De familie is zuinig qua energieverbruik, een houtkachel helpt ze de winter door en de verwarming komt vanaf mei nooit boven de 15 graden. Het door Andries zelf aangebouwde slaaphuis (een kopie van de originele boerderij) is geïsoleerd en er zijn plannen om dat ook te doen met de rieten kap van de boerderij.