Nieuws
Mentale gezondheid onder druk vanwege corona, gedragswetenschapper legt uit waarom
NIJMEGEN - Van de ongevaccineerden zegt 4 op de 10 dat het slecht gaat met hun mentale gezondheid. Bij gevaccineerden ligt dat percentage met 24 procent lager. Waar komt dat gevoel vandaan? We vroegen het aan een hoogleraar gedragswetenschappen.
Volgens cijfers van het RIVM is inmiddels 84,7 procent van de volwassen Nederlanders volledig gevaccineerd. Geschat wordt dat zo'n 13 procent niet gevaccineerd is.
Uit onderzoek van EenVandaag blijkt dat die kleinere groep ongevaccineerden relatief veel mensen bevat die de staat van hun mentale gezondheid als 'slecht' omschrijft. Waar kan dat vandaan komen? We vragen het aan Johan Karremans, hoogleraar gedragswetenschappen aan de Radboud Universiteit.
Buffer tegen stress
De huidige coronamaatregelen worden door sommige groepen ervaren als buitensluiting. Karremans waagt zich niet aan een oordeel over de keuzes van die groepen, maar geeft wel wetenschappelijke uitleg.
"Er zijn ontzettend veel onderzoeken gedaan naar het verband tussen sociale buitensluiting en ons welbevinden", legt Karremans uit. "Mensen hebben daar, ongeacht hun standpunt, dezelfde behoeften in. Je wilt namelijk allemaal deel uitmaken van een groep. Je wilt verbondenheid en je wilt erbij horen. Dat is evolutionair zo in ons brein opgebouwd."
Als mensheid zijn we altijd afhankelijk van elkaar geweest om te overleven
"Verbondenheid is een belangrijke buffer tegen stress", legt hij uit. "Het gevoel van buitensluiting is fnuikend, omdat het te maken heeft met een verlies van controle. Het tast het gevoel van verbondenheid aan en dat is juist een fundamentele behoefte. Als dat gevoel helemaal ontbreekt, tast het je immuunsysteem aan en kun je er letterlijk ziek van zijn. De pijn is niet alleen psychologisch. Sterker nog, uit onderzoek blijkt dat je brein signalen van buitensluiting net zo registreert als fysieke pijn."
Sabeltandtijger
Karremans schetst een verband met de evolutie en ontwikkeling van de mens. "Als mensheid zijn we altijd afhankelijk van elkaar geweest om te overleven. Als je teruggaat in de geschiedenis, dan betekent buitengesloten worden letterlijk de dood. Oermensen die alleen waren, werden gegrepen door een sabeltandtijger. Met dat systeem in ons brein zitten we nog steeds opgezadeld. We zijn als soort zodoende heel gevoelig voor signalen van buitensluiting."
Als we ervan uit gaan dat er 14 miljoen Nederlanders ouder zijn dan 18 jaar, dan kunnen we de percentages van EenVandaag in cijfers uitdrukken. In dat geval zijn ruim 11,7 miljoen volledig gevaccineerd. Van hen voelen 2,8 miljoen volwassenen zich mentaal slecht. Zeker 1,8 miljoen Nederlanders zijn niet geprikt. Van hen voelen 728 duizend mensen zich mentaal slecht.
'Blijf in gesprek'
Een gevoel van buitensluiting ligt met de coronamaatregelen op de loer. Daar ervaren ongevaccineerden last van. Naast psychisch ongemak kan dat zelfs tot fysieke klachten leiden. Heeft Karremans advies om dat gevoel toch buiten de deur te houden?
"Blijf in gesprek", zegt hij. "Het is voor veel mensen heel pijnlijk dat ze met bepaalde activiteiten niet mee kunnen doen. Het belangrijkste in dat soort situaties is om te luisteren naar elkaars standpunten. Mensen kunnen heel veel verschillende redenen hebben om wel of niet gevaccineerd te zijn. Het is belangrijk om in verbinding te blijven en mensen niet buiten te sluiten. Als mensen zich niet gehoord voelen, zetten ze de hakken in het zand om zo toch de controle terug te krijgen. Houd dus contact en luister naar elkaar, ook voor je eigen welzijn en welbevinden."
