Achterhoek / Gelderse Vallei / Rivierengebied
'Hoezee voor 't lieve Gelderland': deze boekenreeks is één grote lofzang op onze provincie
BRAKEL - “Hoezee voor ’t lieve Gelderland. Van alle land het beste land. Geen modderpoel, geen naar moeras. Geen slijk der grote waterplas. Geen turfland, ongezond, maar goede droge grond.” Deze lofzang op Gelderland staat in de allereerste Geldersche Volksalmanak uit 1835. Het is een klein boekwerk vol verhalen uit de Gelderse geschiedenis en gedichten die Gelderland vol enthousiasme bezingen.
Dominee Ottho Gerhard Heldring (1804 – 1876) nam het initiatief voor de Geldersche Volksalmanak. Vanaf 1835 tot en met het begin van de twintigste eeuw verscheen ieder jaar een nieuwe aflevering. Heldring maakte zelf veel voetreizen over de Veluwe op zoek naar geschiedenis uit lang vervlogen tijden. Zijn vondsten publiceerde hij in de Geldersche Volksalmanak.
Heldring vergeleek zich graag met de Gebroeders Grimm in Duitsland. Hij wilde oude volkslegendes verzamelen en bekend maken bij een breder publiek. Heldring spoorde deze verhalen op door 'herhaalde kennismaking met het landvolk'. Tijdens zijn reizen over de Veluwe was Heldring vooral lovend over de inwoners van Ede. “Alzoo, midden in zijnen bloei voorouderlijke zeden zorgvuldig bewarende en wars van alle weelde, draagt het karakter van den oorspronkelijke dorpsbewoner, vooral in de lagere klasse, het kenmerk van een echt Gelderschen afkomst door rondheid, zelfstandigheid en vriendelijke hulpaardigheid zich aanbevelende.”
De provinciale trots
Historicus Wouter Loeff deed onderzoek naar reisliteratuur over Gelderland uit de negentiende eeuw. Hij ziet bij de schrijvers een duidelijk besef van Gelderse identiteit. “Schrijvers als Heldring, maar ook Nijhoff en Ten Hoet droegen hun regionale identiteit uit. Nijhoff schreef naast zijn reisliteratuur ook schoolboeken voor kinderen waarin hij zijn eigen regio aanprees en publiceerde over bronnen uit de Gelderse archieven. Bij zijn Nijmeegse navolger Ten Hoet zien we in zijn ‘Lied van Gelderland’ zijn provinciale trots terugkomen.”
Ridders van Gelre
De Ridders van Gelre lezen maandagavond in hun uitzending op Omroep Gelderland voor uit de Geldersche Volksalmanak. Na bestudering van enkele edities komen programmamakers Bas Steman en René Arendsen tot de conclusie dat hun programma’s volledig in de traditie staan van de boekenreeks uit de negentiende eeuw. “De Geldersche Volksalmanakken staan vol literaire verhalen en gedichten over het roemrijke Gelderse verleden met de graven en hertogen van Gelre. Die worden met trots verteld aan een breed publiek. Eigenlijk precies wat wij vanaf 2015 doen op Omroep Gelderland.”
Romantiek
De Geldersche Volksalmanak ontstond in de tijd van de Romantiek. Dit was een kunststroming uit het begin van de negentiende eeuw waarbij met weemoed werd teruggekeken naar het verleden. De Ridders van Gelre laten vanavond een paar mooie kunstwerken zien uit de Romantiek in de Bommelerwaard. Ze bezoeken landgoed Brakel en ook bewonderen de Ridders de romantische kastelen Ammersoyen en Nederhemert. De uitzending is vanaf 17.20 uur te zien en wordt de hele avond herhaald.
Ridders van Gelre - Brakel - Ammerzoden - Nederhemert
Ridders van Gelre is het geschiedenisplatform van Omroep Gelderland. We brengen het laatste nieuws over de Gelderse historie en organiseren iedere zaterdagochtend een exclusieve rondleiding op bijzondere locaties voor onze volgers. En heb je het stripboek Ridders van Gelre en Ons Verloren Hertogdom al in de boekenkast? Volg ons op: Facebook, Instagram, Twitter, Televisie, Radio, YouTube en Web.
