Pluimveesector wéér in de ban van vogelgriep: waar blijft de oplossing?

Nadat in Zeewolde het virus was aangetroffen op een pluimveebedrijf, werden bijna 36.000 kippen geruimd. Hetzelfde lot trof de bijna 10.000 kippen op een zorgboerderij in Barneveld, nadat een dierenarts onbewust na een bezoek aan het besmette pluimveebedrijf langs was geweest.

Sinds afgelopen dinsdag geldt er een ophokplicht voor commerciële pluimveehouders. De vorige werd in juli 2021 opgeheven. Hoe kan het dat het virus ons telkens treft? "Door de vogeltrek", zegt Bart-Jan Oplaat tegen Omroep Gelderland.

Oplaat is voorzitter van de Nederlandse Vakbond Pluimveehouders en was zelf ook pluimveehouder. "Het virus wordt vooral verspreid door watervogels. Tegenwoordig heeft Nederland meer natte natuur, waardoor we meer watervogels en dus meer besmettingen hebben. Er zijn nu ook veel betere onderzoeksmethodes dan vroeger, waardoor we het virus beter en sneller opmerken. Bovendien werden dertig jaar geleden nog alle kippen opgehokt, waardoor het vee nooit in contact kwam met uitwerpselen van trekvogels en dus niet besmet raakte."

De vogelgriep treft diverse boeren. Eerder berichtte Omroep Gelderland al over de schade die boeren van vrije-uitloopeieren treft. In het kort zegt de wet dat eieren van opgehokte vrije-uitloopkippen zestien weken verkocht mogen worden als vrije-uitloopeieren. Na die tijd worden ze verkocht als goedkopere scharreleieren, terwijl de boer wel de investeringen heeft gedaan om een vrije-uitloopkippenbedrijf te hebben. Gezien de grote hoeveelheid eieren loopt de schade snel op. De laatste ophokplicht duurde ruim dertig weken.

Maar ook de vleessector lijdt eronder. "Landen buiten de EU importeren geen vleesproducten van landen waar een besmetting is geconstateerd", zegt Pieter Bouw namens team pluimvee van LTO Gelderse Vallei. Bouw is zelf ook pluimveehouder. "Hierdoor wordt er een stuk minder vlees geëxporteerd. Dit treft de vleessector, maar ook de bedrijven met broedhennen. Daar komen geen vleeskuikens meer vandaan."

Bouw stelt dat het griepvirus niet alleen opduikt tijdens de vogeltrek. "Het virus wordt het hele jaar door in Nederland aangetroffen. Ook bij roofvogels die niet trekken."

Nu is er dus weer een uitbraak en moeten boeren hun kippen, kalkoenen en eenden weer ophokken. Als er zoveel zieke, wilde vogels in Nederland zijn, is het dan nog wel verantwoord om het pluimvee in de openlucht te laten scharrelen?

"De markt vraagt om vlees en eieren van dieren die niet alleen maar binnen zitten", legt Oplaat uit. "Daarbij wordt Nederland nog niet geclassificeerd als endemisch voor de vogelgriep. Het komt echt alleen voor tijdens de trek."

Oplaat stelt een andere oplossing voor. "Het virus duikt dus op tijdens de vogeltrek. Daardoor zouden we het virus ook voor kunnen zijn door een ophokplicht in te voeren op 1 oktober, wanneer de trek begint. Dan houden we het pluimvee zes weken binnen. Als er niets gebeurt, laten we ze dan weer buiten. Nu worden de kippen opgehokt als het virus er al is en ben je te laat."

Waarom wordt deze oplossing niet toegepast? "Het mag niet van de wet", reageert Oplaat. "Den Haag wijst dan naar Brussel, want het is een regel die voor de hele EU geldt. Om dit aan te passen moeten alle EU-landen akkoord gaan. Dat gebeurt niet, want niet alle EU-landen hebben er last van. Zo heeft Spanje al sinds 2003 geen uitbraak meer gehad, terwijl Duitsland, Nederland en Polen er vrijwel jaarlijks mee te maken krijgen. Dit betekent dat een land als Spanje meer producten kan exporteren als er vogelgriep is. Ze hebben namelijk ineens minder concurrenten, al zeggen ze dat nooit hardop."

Als er een virus is, moet er toch ook een vaccin zijn? Waarom worden kippen niet geprikt? "Daar wordt aan gewerkt", zegt Oplaat. "Maar om een vaccin goedgekeurd te krijgen, moet het vaccin niet alleen beschermen tegen de ziekte, maar ook verspreiding voorkomen. En op dat laatste onderdeel zijn de vaccins nog niet zover. Dus is de prik er nog niet."

Het is nog niet bekend hoe lang de ophokplicht van kracht blijft.