Corona en de Biblebelt: waarom laten sommige christenen zich niet vaccineren?

Om antwoord te vinden op die vragen zocht Omroep Gelderland contact met Almatine Leene, de huidige Theoloog des vaderlands uit Hattem. Zij is Gereformeerd Vrijgemaakt. Dat is iets anders dan reformatorisch.

"Gereformeerden zijn minder conservatief in onderwerpen als vrouwen, kleding, kerkgang, tv en internet", legt ze uit. "We verschillen ook in godsbeeld. In reformatorische kringen is het godsbeeld wat strenger dan in de kerk waar ik predikant ben."

Als het gaat om reformatorische kerken, dan hebben we het bijvoorbeeld over de Gereformeerde Gemeente en de Gereformeerde Gemeenten in Nederland. Kerkgenootschappen die we onder meer kennen van de megakerken in Barneveld.

Nu dat verschil is vastgesteld, rijst de vraag of het klopt dat reformatorische christenen anders tegen coronavaccins aankijken. "Dat verschilt ook onder gelovigen zelf", antwoordt Leene. "Zoals ook onder niet-gelovigen het debat van wel of niet vaccineren speelt. Sommige mensen durven niet en anderen hebben wat mij betreft gekke argumenten, zo beweren zij dat er delen van geaborteerde baby's in het vaccin zitten."

Toch hebben leden van reformatorische kerkgenootschappen nog een extra argument. "Het nemen van een vaccin strookt niet met hun geloof", licht Leene toe. "Zij geloven dat hun lot in Gods handen ligt. Ook als het gaat om ziekte, dood en zelfs zaken als verzekeringen. Door zekerheden in te bouwen, zou je God niet volledig vertrouwen. Dat blinde vertrouwen ligt centraal."

"Dat vertrouwen heeft natuurlijk iets moois, maar ik geloof ook in eigen verantwoordelijkheid. God heeft jou niet aan touwtjes vast. De bijbel is bovendien oud. Het gaat over een tijd waarin vaccins en verzekeringen niet bestaan en er dus veel meer afhankelijk was van de natuur en ook directer van God. Veel christenen hebben gebeden voor een vaccin. Dat krijgen we ook van God."

Omroep Gelderland legde deze kwestie ook neer bij Tom de Nooijer. Als gemeenteraadslid namens de SGP in Oldebroek kent hij de reformatorische geloofsbeleving goed. Hij beaamt de rol van het geloof.

"Het heeft te maken met een gewetensvolle afweging, gebaseerd op je interpretatie van het geloof", zo stelt De Nooijer. "Veel gelovigen zeggen: je bent afhankelijk van God en dat respecteer je. Je moet niet ingrijpen in de voorzienigheid Gods. Preventief interfereren is dan niet goed, want alleen God gaat over leven, dood en ziekte." Hij benadrukt daarbij dat zijn duiding niet per se zijn persoonlijke opvatting is.

"Als mens heb je daarnaast verantwoordelijkheden", vervolgt Leene weer. "Niet alleen tegenover jezelf, maar ook tegenover anderen. In het spoor van Jezus mag je er best bewust van zijn dat jouw keuze ook gevolgen heeft voor anderen. Als er veel coronapatiënten in het ziekenhuis liggen, worden er ook operaties gecanceld. En als je het vaccin niet wilt, waarom andere medicijnen dan wel?"

"Voor je ziek bent, grijp je niet in", verduidelijkt De Nooijer nogmaals. "Daar gaat God over. Een vaccinatiecampagne is een en al preventief ingrijpen. Dat geldt voor alle vaccinaties, dus ook voor corona. Maar als je eenmaal ziek bent, moet je behandeld kunnen worden door een dokter. Dat is niet preventief. Iedereen heeft recht op zorg. Wel of niet vaccineren is een vrije keuze. We zeggen tegen zieke mensen die roken of ongezond eten ook niet dat ze geen recht op zorg hebben omdat ze bepaalde keuzes maken."

Hij benadrukt dat er ook in reformatorische kringen wel veel gesproken wordt over het coronavaccin. "Er zijn veel voorlichtingsavonden met medische experts gehouden door reformatorische organisaties. Niet alle gelovigen staan er op dezelfde manier in."

Volgens Leene speelt bij corona ook de overheid een rol in de belevingswereld van reformatorische christenen. "De coronapas speelt mee. Deze is ook gekoppeld aan het vaccin. Veel christenen vinden het zorgelijk dat de overheid bepaalt, terwijl voor hen alleen God het laatste woord heeft."

Hoe ervaart De Nooijer dat? "Ik stoor me aan de druk op ongevaccineerden die uit het debat ontstaat", zegt hij. "Hugo de Jonge zegt dat ongevaccineerde coronapatiënten bedden bezet houden die bedoeld zijn voor anderen. Ik vind dat een verschrikkelijke uitspraak, want dat zegt hij niet over rokende patiënten."

Gelovigen worden volgens hem ook steeds vaker extra ter verantwoording geroepen. "Denk bijvoorbeeld aan de verslaggevers van PowNed die telkens in Staphorst opduiken. Terwijl het nog steeds gaat over een persoonlijke keuze. Mensen kunnen allerlei redenen hebben om een vaccin niet te nemen."

Net als in de rest van Nederland wordt dus ook binnen protestants-christelijke kerkgenootschappen niet eenduidig over het coronavaccin gedacht. Al lijkt de mate van het geloof in God wel een zeer grote rol te spelen in de vaccinatiebereidheid onder reformatorische christenen.