Nieuws

Fusieruzie: zo liep het uit de hand tussen deze Gelderse politici

Gerwin Peelen

6 oktober 2021, 20:01 • 5 minuten leestijd

John Berends en Eppie Klein
John Berends en Eppie Klein © Bewerking Omroep Gelderland/Foto's: Omroep Gelderland en Provincie Gelderland
De relatie tussen commissaris van de Koning John Berends en de waarnemend burgemeester van Scherpenzeel Eppie Klein is ernstig verstoord, dat blijkt uit onderlinge appjes en mails. Die zijn door Omroep Gelderland via de Wet openbaarheid bestuur (Wob) opgevraagd.
Het begint allemaal op 6 juli, de dag dat de Gelderse politiek een oordeel velt over het voornemen van de provincie om Scherpenzeel te laten fuseren met Barneveld. Een meerderheid stemt voor de herindeling, tot afschuw van het Scherpenzeels college.
Klein verstuurt kort voor die vergadering een mail aan de Gelderse politiek met de oproep: doe het niet. De inhoud van die mail schiet bij Berends volledig in het verkeerde keelgat. Hij noemt de brief zeer ongepast. Saillant detail: Klein werd door Berends aangesteld als waarnemend burgemeester in Scherpenzeel als opvolger van een andere waarnemer: Harry de Vries.

Iets niet in de haak

Klein zegt later dat hij informatie had dat er iets niet in de haak was én dat hij dat kort voor het debat in handen kreeg.Daarom stuurde hij de brief.
Uit het Wob-verzoek lijkt nu duidelijk te worden om welke info het gaat: een mail van een ambtenaar van de provincie, die per abuis naar Scherpenzeel wordt gestuurd.
In die mail op de zondag voor het debat schrijft de ambtenaar: 'Ik ga er nog steeds vanuit dat wij iets op moeten schrijven voor Jan (Markink, red.) en de commissaris. Munitie om (kritische) vragen van Statenleden te weerleggen en munitie om de financiële stabiliteit van Scherpenzeel in twijfel te kunnen trekken. Geen officieel stuk dat naar de Staten gaat.'
Dit kwam naar boven door een wob-verzoek van de SP.

Klein en Berends om tafel

Dat is het éne verhaal, maar er is nog een tweede verhaal. En dat gaat over de brief zelf die Klein stuurde aan de Gelderse politiek. Twee dagen na die bewuste vergadering zitten Klein en Berends om tafel. Berends schrijft over die ontmoeting later dat Klein 'ernstig in verlegenheid is gebracht door de brief'. Opvallend: want die brief is ondertekend door Klein, maar de zinsnede wekt de indruk dat Klein de brief niet zelf heeft verstuurd. Klein ontkent dat én zegt dat vooral de interpretatie hem ernstig in verlegenheid heeft gebracht.
Maar daarna is de kous allerminst af: Berends wil nog een keer in gesprek, Klein houdt dat af. En dat zorgt voor verhitte appjes én leidt uiteindelijk tot een waarnemend burgemeester die zegt: ik voel me onveilig.
De verhitting begint met een mail van Klein aan Berends. Het gaat constant om de brief van 6 juli en de vraag of Klein die wel zelf geschreven heeft.

Wie schreef de brief?

In andere uitingen benadrukt Klein dat hij achter de brief staat en ontkent hij dat de brief buiten zijn medeweten door een ambtenaar is verstuurd. In de mail halverwege juli aan Berends zegt hij geen verdere openheid van zaken te willen geven, geen details naar buiten te brengen. Met die transparantie is volgens hem niemand gediend. Berends is het daar hartgrondig mee oneens.
Dan - na die mail in juli - is het spel op de wagen en ontspint zich het volgende app-gesprek.
Voor de leesbaarheid worden delen van de appjes getoond. De volledige berichten zijn in handen van Omroep Gelderland.
Van John Berends aan Eppie Klein

Beste Eppie

Dank voor je brief d.d. 21 juli mbt bestuurlijk handelen.

Graag wil ik zsm met jou contact hebben omdat ik overweeg om BZK in kennis te stellen, maar ik wil daar eerst met jou overleg over.

Kunnen wij elkaar maandag ontmoeten? Jouw secretaresse houdt een afspraak af.

Hoor graag.
Gr. John.

BZK staat voor Binnenlandse Zaken. Volgens Berends is het een integriteitskwestie en moet hij daarom het ministerie informeren. Klein reageert een dag later.
Van Eppie Klein aan John Berends

Dag John, tekst zwartgelakt . Ik lees nu pas de app. Correct dat secretaresse de komende weken geen afspraken maakt.

Dat gaat maandag dus inderdaad niet lukken.

Mvg. Eppie.

Een eerste reactie van Berends wordt door hem verwijderd. Uiteindelijk wil hij nogmaals in gesprek met Klein. "Je begrijpt dat ik niet zomaar contact zoek. Hoor graag wanneer wij elkaar wel kunnen ontmoeten." Drie dagen later is de toon van Berends een stuk minder vriendelijk.
Van John Berends aan Eppie Klein

Goedemorgen Eppie.

Ben verontwaardigd dat je mij niet gisteren wilde ontmoeten en verder geen opening biedt voor gesprek.

Jij geeft nogmaals blijk van geen juiste inschatting te maken van de ernst van jouw handelingswijze tav de mail die zwart gelakt heeft verstuurd in jouw naam.

En de consequenties daarvan.

Groet;
John Berends

Klein loopt op dat moment dichtbij huis op het Pieterpad. Zijn reactie:
Van Eppie Klein aan John Berends

Beste John. Jouw bericht en je suggestie dat ik geen openheid geef voor een gesprek, doet heel wat met mij. Natuurlijk wil ik mijn reactie nog een keer toelichten.

Gisteren was ik echt niet in de gelegenheid om naar Arnhem te komen.

Mag ik jou vragen mij en mijn gezin nu eerst een periode van rust te gunnen?

Want de opdracht die ik heb aanvaard en probeer naar mijn beste kunnen uit te voeren, is tot dusver zeer, zeer intensief.

Hartelijke groet, Eppie.

Een uur later reageert Berends:
Van John Berends aan Eppie Klein

Het is geen suggestie.

Het is een feitelijkheid dat jij geen datumsuggestie doet ondanks mijn verzoek voor een gesprek. En mijn behoefte om jou persoonlijk te informeren over mijn stappen die ik zet naar aanleiding van jouw brief op 21 juli.

Verder is het voor mij totaal onverwacht dat jij zo expliciet aan mij vraagt om jou rust te gunnen.

Uiteraard respecteer ik jou de gevraagde rust. Weet dat ik ten aller tijde bereikbaar ben.

Daarnaast is er nog iets, blijkt uit de Wob-stukken: de Scherpenzeelse oppositie. Zij hadden een vertrouwelijk gesprek met Klein, maar ze deelden na dat gesprek hun zorgen met de commissaris. Ze hadden eerder aangeklopt omdat ze zich door Klein buitenspel gezet voelen. In die mail staat ook dit:
Hoewel dhr. Klein expliciet heeft aangegeven de mail niet te hebben geschreven én niet te hebben verstuurd, heeft hij ook ons tot twee keer toe verzekerd de door u geadviseerde en door ons gevraagde transparantie niet te gaan geven.
Ondertussen is het september en dringt Berends nogmaals aan om de kwestie – inclusief de details over het versturen van de brief – openbaar te maken.
Passsages van de brief:
Van John Berends aan Eppie Klein

Gezien de ernst van de zaak heb ik jou geadviseerd de gemeenteraad direct te informeren en volstrekte openheid van zaken te verschaffen. Dat heb jij tot nu toe niet willen doen.

Donderdag 9 september spreken wij elkaar. Ik ga er vanuit dat de raad dan volledig geïnformeerd is.

Ik word graag geïnformeerd over de antwoorden die jij de raad hebt gegeven om - gelet op mijn verantwoordelijkheid - eventuele vervolgstappen van mijn kant te bepalen.

Maar die afspraak van 9 september gaat niet door. Klein wil niet meegaan in wat volgens hem het beeld is 'dat hij op het matje' wordt geroepen. Dat staat in passages uit de volgende mail, waarin Klein zelfs zegt dat hij zich onveilig voelt.
Van Eppie Klein aan John Berends

Eind van de middag ben ik benaderd door een journalist voor een reactie. De persvoorlichter van de provincie zou hebben verklaard dat naar aanleiding van mijn antwoorden op de raadsvragen een nieuw gesprek met u en de heer Luteijn werd ingepland.

Het beeld, al zou ik opnieuw op het matje zijn geroepen, brengt mij ernstig in verlegenheid en raakt mij in mijn persoonlijk en professioneel handelen. Temeer daar ik geen weerwoord op wil en kan geven zonder voeding te geven aan een (voor Scherpenzeel) onwenselijke beeldvorming van ruziënde bestuurders.

De afgelopen periode is het mij vaker overkomen dat ik werd geconfronteerd met uitspraken waarvan ik meende dat deze binnen de bestuurlijke vertrouwelijkheid waren gedaan. Ook aan speculaties ten aanzien daarvan wil ik geen voeding geven.

Dit alles maakt wel dat ik mij onveilig voel. Dit wordt versterkt door jouw weigering om dit gesprek onder vier ogen (in plaats van zes) te laten plaatsvinden, ondanks mijn herhaaldelijk expliciet verzoek.

De persvraag van vanmiddag was de spreekwoordelijke druppel, die mij heeft doen besluiten om niet aan te schuiven bij het Bestuurlijk Overleg en het daaropvolgend zes-ogen-gesprek.

Losse passage

Ik zou je dringend willen verzoeken nu ruimte te nemen/geven voor bezinning: een afkoelingsperiode om te voorkomen dat dit op de spits wordt gedreven.

In een latere mail gaat Klein er nog dieper op in: 'Het is nu juist de manier waarop u aan mij schrijft en de zaken samenvat en verwoord die de kern raakt. U weet mijn kwetsbaar en open schrijven samen te vatten op een manier die afleidt van hetgeen ik werkelijk schrijf.'
Vorige week wilde Berends tijdens de Statenvergadering nog niet te diep op de materie in gaan, want hij wil eerst een gesprek met Eppie Klein. Dat gesprek zou volgens Berends op korte termijn moeten plaatsvinden.
Tegelijkertijd speelt de hele herindeling ook nog: de zaak ligt nu bij het ministerie.