Inhaalslag 'gewone' zorg gaat in sommige ziekenhuizen nog maanden duren

Door de coronacrisis lag een groot deel van de 'gewone' ziekenhuiszorg stil. Als het medisch gezien kon, werden operaties uitgesteld. Ziekenhuizen in Gelderland geven aan dat de grootste wachtlijsten zijn ontstaan bij onder meer oogheelkunde (bijvoorbeeld staaroperaties), orthopedie (zoals ingrepen aan de knie en heup) en urologie (zoals sterilisaties).

Nu moet die zorg alsnog worden geleverd. Om hoeveel operaties het precies gaat in Gelderland, is niet duidelijk. Bij Rijnstate in Arnhem staan er zeker 1000 ingrepen méér op de wachtlijst staan dan voor corona. "Dat is waarschijnlijk niet het totaal, omdat veel patiënten hun vraag aan de huisarts hebben uitgesteld. Die uitgestelde zorgvraag kan er nog aan worden toegevoegd", rekent een woordvoerder voor.

Het Radboudumc heeft het over 750 patiënten die nog wachten op een uitgestelde operatie. "Dat is een toename van de wachtlijst van 28 procent."

Toch lijken er grote verschillen tussen ziekenhuizen hoe groot de opgave precies is. Dat blijkt wel uit de uiteenlopende inschattingen wanneer de Gelderse hospitalen klaar denken te zijn met de inhaalzorg. Het ene ziekenhuis in onze provincie zegt al bijna klaar te zijn met de inhaalzorg, terwijl voor het andere het einde nog lang niet in zicht is.

"De inhaalzorg hebben wij al bijna weggewerkt", vertelt het Slingeland in Doetinchem trots. "De toegangs- en wachttijden verschillen in ons ziekenhuis niet zoveel van normaal", zegt ook Ziekenhuis Rivierenland in Tiel.

Andere ziekenhuizen denken echter nog veel langer nodig te hebben voor alle inhaalzorg. "Wij verwachten voor het einde van dit jaar de inhaalzorg af te ronden", denkt het SKB in Winterswijk. De Gelre ziekenhuizen in Apeldoorn en Zutphen zijn pessimistischer. "We schatten in dat we tot ver in 2022 nodig hebben alle uitgestelde zorg in te halen."

Dat heeft deels te maken met de omvang van de ziekenhuizen: hoe groter de ziekenhuizen, hoe groter hun rol in de coronapandemie. Ze hebben immers meer IC-bedden ter beschikking voor de opvang van coronapatiënten. Tegelijkertijd doen juist die grote ziekenhuizen vaak complexe operaties. Volgens de protocollen moet daarvoor een bepaald aantal IC-bedden vrijgehouden worden, voor het geval er iets mis gaat tijdens de operatie. Met de IC vol coronapatiënten werden juist die operaties uitgesteld.

Dat speelt bijvoorbeeld bij het Radboudumc, het enige academische ziekenhuis in Gelderland. "De meeste naar ons verwezen patiënten hebben academische zorg nodig, die zich niet eenvoudig laat spreiden onder andere ziekenhuizen binnen de regio. Bij sommige zorgvragen is een specifieke expertise of faciliteit nodig wat ervoor zorgt dat we niet alles tegelijk kunnen. Daarom denken we tot in 2022 nodig te hebben om alle zorg in te halen."

Ook andere factoren kunnen meespelen, zoals de mate waarin ziekenhuizen intern konden schuiven met zorg. "Wij hebben in de tweede en derde golf van corona de operatiekamers (OK's) op de locatie Lelystad grotendeels open kunnen houden voor de planbare zorg", verklaart het St Jansdal met locaties in Harderwijk en Lelystad.

"De inzet van buddy’s op de intensive care (ic) kon voorkómen dat er veel OK-medewerkers moesten worden ingezet op de ic voor coronapatiënten. Tenslotte heeft de verplaatsing van klinische opnames naar dagopnames gemaakt dat er meer patiënten in de kliniek pasten."

Die grote verschillen roept de vraag op of patiënten ook kunnen kiezen voor een ander ziekenhuis als ze daar sneller geholpen zijn. Dat kan, bevestigt de Nederlandse Zorgautoriteit. "Je zorgverzekeraar kan je daarbij helpen, maar je kan ook zelf kijken naar ziekenhuizen in je buurt", wijst een woordvoerder naar de vernieuwde website Zorgkaart Nederland. Daar zijn sinds kort de wachttijden van alle ziekenhuizen en klinieken te bekijken en vergelijken.

Ziekenhuizen zelf verwijzen ook door naar hun collega's, bijvoorbeeld binnen hun samenwerkingsverbanden. Zo werkt het SKB in Winterswijk samen met de Ziekenhuisgroep Twente (ZGT) en neemt daarvan staaroperaties aan de ogen over. "Patiënten van ZGT die het langst op de wachtlijst staan en eerder bij ons ziekenhuis aan de beurt zijn, krijgen een aanbod. Inmiddels hebben we al ruim 100 patiënten uit de regio Twente geopereerd."

De zorgverzekeraars zeggen echter dat uitwijken naar een ander ziekenhuis niet altijd een optie is. "Vooral complexe chirurgische ingrepen, waarvoor vaak ook een bed op de ic beschikbaar moet zijn, zijn uitgesteld door corona. Niet alle zorgaanbieders kunnen deze specialistische zorg leveren, waardoor verplaatsing van behandelingen niet altijd mogelijk is."