Radboud Universiteit: overheid, laat ons vrij

Dat zei rector magnificus Bas Kortmann van de Nijmeegse Radboud Universiteit maandag bij de opening van het academisch jaar.

In het Hoofdlijnenakkoord van 2011 werd afgesproken om de regeldruk voor universiteiten te verminderen en de bestuurlijke verhoudingen gezond te houden. Volgens Kortmann komt daar te weinig van terecht, terwijl volgens hem vrijheid cruciaal is voor goed onderzoek. 'Een universiteit zonder vrijheid is een gekooide uil en uilen in gevangenschap verpieteren en krijgen moeilijk progenituur (nakomelingen, red.)', zegt de rector magnificus.

Volgens Kortmann wil de overheid de inhoud en de vorm van onderzoek steeds verder sturen. Hij noemt daarbij tal van voorbeelden. Zo is de universiteit steeds afhankelijker van geld dat niet rechtstreeks van de rijksoverheid komt. 'Hierbij heeft de subsidiegever vaak de regie, ook wat betreft inhoudelijke keuzes. Wie betaalt, bepaalt.'

Hij kraakt het zogeheten topsectorenbeleid, waarbij geld wordt gekoppeld aan het volgens de overheid wenselijke onderzoek. 'Maar het is een misvatting dat wetenschappelijke doorbraken op bestelling kunnen plaatsvinden.'

Ook tegen prestatieafspraken en het huidige accreditatiestelsel trekt Kortmann van leer. Van een verlicht regime is te weinig terecht gekomen: 'Met de mond wordt het vertrouwen beleden, maar de praktijk is anders.' Volgens hem kan de verantwoordelijkheid voor het onderwijs bij de universiteiten zelf komen te liggen.

Vrijheid voor universiteiten betekent volgens Kortmann, die in oktober wordt opgevolgd door Theo Engelen, niet dat die zich niet hoeven te verantwoorden. 'Als universiteiten moeten we beter laten zien wat onze prestaties inhouden, actiever participeren in het maatschappelijk debat en niet te makkelijk met de overheid meegaan omdat er financieel voordeel valt te behalen.'