Tienduizenden euro's nodig om korrels op het kunstgrasveld te houden, en niet ernaast

Planken, flappen, looproosters en een speciale stofzuiger. Zutphen investeert deze zomer om de verspreiding van rubberkorrels naar de omgeving tegen te gaan. De kosten: 68.000 euro voor zes voetbalvelden. Buurgemeente Voorst investeert volgend jaar 35.000 euro voor soortgelijke maatregelen.

Bij voetbalclub Be Quick worden deze week flappen geplaatst aan de rand van het kunstgrasveld. Jaap Verhagen van de gemeente Zutphen legt uit: "Die flap sluit het veld helemaal af, waardoor de rubberkorrel niet weg kan springen en op het veld blijft liggen."

Ook is er een speciale stofzuiger aangeschaft voor het terrein om het voetbalveld en zijn er looproosters geplaatst bij de velden, waar de voetballers hun voeten moeten vegen na de wedstrijd. Maar hoe effectief is dit alles?

“Ik denk dat het 90 procent, 95 procent effectief is. Je zult altijd wel verspreiding blijven houden, want als wij dadelijk van het veld lopen dan zit de rubber in onze schoenen en bij de voetballers zit het in de kousen. Dus je krijgt altijd wel wat, maar je moet zorgen dat je zo veel mogelijk inspanning levert om dat te voorkomen.”

Ook al zijn er zorgen over het gebruik van het rubbergranulaat, uit onderzoek blijkt dat de korrel niet schadelijk is voor de gezondheid. Wel komt uit het onderzoek dat de korrel schadelijk is voor het milieu.

De korrels blijven namelijk niet op het veld liggen. "Per jaar verdwijnt er ongeveer wel een halve ton aan materiaal, van één veld", zegt Verhagen. De korrels waaien weg, komen in kleding zoals sokken en schoenen terecht of worden bij werkzaamheden aan het veld, zoals het opvegen van blad, meegenomen in machines.

Uit het rubber kunnen schadelijke stoffen lekken. De maatregelen, zoals de flappen, moeten er in Zutphen voor zorgen dat de korrels voortaan op het veld blijven liggen, zodat de bodem rondom het veld niet vervuild kan raken.

Zie ook: Omgevingsdiensten gaan controleren of kunstgraskorrels het milieu rondom voetbalvelden vervuilen

Daarnaast lekken stoffen uit rubbergranulaat weg naar het drainagewater: dat is regenwater dat via de sportvelden in de bodem terechtkomt en van daaruit via buizen wordt afgevoerd naar een sloot.

"In onze laatste putten van ons hemelwaterafvoer hebben we speciale filters gezet om zo ook de kleinste microplastics op te kunnen vangen en apart af te kunnen voeren", vertelt Verhagen, die benadrukt dat het kunstgras zelf ook langzaam slijt.

De rubberkorrels bevatten zink, minerale olie en kobalt die, zo blijkt uit onderzoek van het RIVM, schade toebrengen aan de bodem en het grondwater. Omdat het verboden is de bodem te vervuilen, hebben beheerders van kunstgrasvelden de plicht ervoor te zorgen dat de rubberkorrels zich niet verspreiden.

Doet een gemeente niks, dan kan dat een boete opleveren van duizenden euro’s voor het niet naleven van deze 'zorgplicht'. In Twente gebeurde dat al, omdat de korrels tot op 15 meter van het speelveld in de bermen bleken te liggen. Voorzorgsmaatregelen ontbraken of waren niet goed uitgevoerd. De rechtbank legde daarom een boete op.

Op Europees niveau wordt gewerkt aan regelgeving die onder andere de toepassing van SBR (Styrol Butadieen Rubber, de meest gebruikte grondstof voor rubber) bij kunstgrasvelden verbiedt. Als de sportvelden in de gemeente Zutphen aan vervanging toe zijn, zullen daar geen vermalen autobanden meer op gestrooid worden. "In de toekomst zal dat een natuurproduct worden", aldus wethouder Laura Werger.

Een andere optie is teruggaan naar natuurgras, maar bij clubs met veel leden en weinig ruimte is dat vaak vanwege het intensieve gebruik geen optie.

Bij renovatie van de SBR-velden wordt in Zutphen gekeken of de bodem is vervuild door het rubbergranulaat. Bij de laatste twee renovaties bleek dat niet het geval. "Tot nu toe is het zandpakket altijd schoon gebleven, dus dat stelt me enigszins gerust. Maar het kan een keer mis zijn, dat gaat gegarandeerd een keer gebeuren. Dan moet je saneren", aldus Verhagen.