Keti Koti in Gelderland: 'Erkenning voor ons verleden'

Toch heeft de organisatie buttons met '1873' opgespeld. Omdat de slaven in de toenmalige Nederlandse koloniën Suriname en de Nederlandse Antillen na hun 'vrijlating' nog tien jaar voor hun voormalige eigenaren moesten doorwerken. Echte vrijheid, was er dus nog niet.

"Ik ben trots en geëmotioneerd", vertelt Barbara Esseboom, voorzitter van de organisatie die zelf roots in Suriname heeft. "Omdat er erkenning komt voor ons verleden. Voor ons als nazaten, maar ook voor onze voorouders."

"Hebben we het in de geschiedenislessen over ons slavernijverleden?", vraagt Esseboom retorisch. "Een halve pagina misschien? Een gemiddelde Arnhemmer kent die geschiedenis niet. Vandaag is een stap in een verandering die gaande is."

Zelf heeft Esseboom de verhalen vooral van huis uit meegekregen. Zo had elke plantage een 'basia', weet zij. "De beul van de plantage. Die was aangesteld om lijfstraffen uit te delen: van zweepslagen tot vierendelen."

Mensen moeten weten wat er is gebeurd in die tijd en dat we daar vandaag de dag nog altijd last van hebben, stelt Therese Hasselbaink. "We ondervinden nog steeds hinder van die periode, ondanks dat de slavernij is gestopt. Er is nog steeds ongelijkheid. Wij moeten vaak harder werken om iets te bereiken: je moet bewijzen dat je het óók kunt. Onze kinderen krijgen lagere schooladviezen: als je daar als ouder niet voor strijdt, belanden ze op een lager niveau dan ze aankunnen."

Zelf herinnert de donkere Therese hoe zij als teamcoördinator met een collega afsprak en de deur voor haar werd opengedaan. Die man die opendeed vroeg of zij de schoonmaakster was. "Toen dacht ik: hoe kom je bij zo'n vraag?" Veel mensen hebben zelf niet eens door dat ze discrimineren, ziet Therese.

De vrouwen zijn vandaag gekleed in de kleurige klederdracht van wijde gewaden. "Dit is een koto", legt Therese uit. "Die droegen de slavinnen op het veld omdat de vrouwen van de slavenhouders niet wilden dat hun mannen naar de zwarte vrouwen keken en de lijnen en vormen van hun lichaam zagen. Daarom moesten ze van die grote gewaden aan."

Hoofddoeken, zoals zij die opheeft, hadden vaak dan weer een betekenis, weet Therese. "Dan konden ze in het geheim spreken, zonder dat de slavenhouder wist waar het over ging." En de vrolijke kleuren? "Daar houden wij gewoon van", lacht Therese. "Als je toch gaat feesten, maak het dan lekker vrolijk."

"Keti Koti heeft altijd een belangrijke rol gespeeld in mijn leven", vertelt de 21-jarige Xiara Esseboom die deze dagen als gastvrouw optreedt. Met haar ouders die in Suriname zijn geboren, ging ze dan vaak naar de viering in Amsterdam, die al langer plaatsvindt. "Prachtig dat dit nu ook in Arnhem gebeurt", zegt Xiara stralend. "Heel mooi."

Zij vindt het vreemd dat er relatief weinig bekend is over het slavernijverleden en de viering en herdenking ervan. "Iedereen weet wat 4 en 5 mei betekent en kent de Tweede Wereldoorlog. Die was natuurlijk verschrikkelijk, maar duurde vijf jaar. De slavernij was 400 jaar."

Als corona volgend jaar geen beperkingen meer geeft, hoopt Xiara dat het 'het hele park vol is'. "Met optredens en kraampjes. Een beetje een sfeer zoals met Koningsdag of 5 mei, maar dan met een focus op de Afro-Caraïbisch roots."

"U heeft me ontroerd", complimenteert spoken wordartiest Amara van der Elst haar voorgaande sprekers. "Ik heb daar eigenlijk niets meer aan toe te voegen." Toch deed ze dat: