Arnhemse afvalpas hoeft niet de prullenbak in, privacystrijder verliest zaak

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) vindt dat de inbreuk op de privacy in verhouding staat tot het doel van de gemeente, en daar gaat de Raad van State in mee. De gemeente wilde met de passen hoofdzakelijk voorkomen dat inwoners uit andere gemeenten en bedrijven onrechtmatig van de ondergrondse containers gebruik maken. 'Afvaltoerisme' moet zo voorkomen worden.

Maar cijfers die aantonen dat de afvalpas leidt tot minder afvaltoerisme zijn zowel aan hem als de AP niet aangeleverd, vertelt Jonker. "De gemeente moet op zijn blauwe ogen worden geloofd. Eigenlijk mag een overheid dan alles."

Beginselen van gegevensminimalisatie worden volgens hem terzijde geschoven. Ook zou volgens Jonker artikel 10 van de Grondwet omzeild worden door de AVG als formele Nederlandse wet te beschouwen, in plaats van de Wet milieubeheer, in de eis dat inbreuk op privacy gebaseerd moet zijn op de wet. "Met dat soort trucs verklaar je jezelf tot vijand van de rechtsstaat", bijt hij de Raad van State toe. "Op die manier zeg je het sociaal contract met het volk op."

De uitspraak is volgens Jonker dan ook niet rechtelijk, maar politiek van aard. "Zodra er sprake is van bestuurlijke willekeur, heb je geen rechtsbescherming meer. De gemeente hoeft haar feiten niet te onderbouwen en die van mij worden zonder argumentatie aan de kant geschoven. Eigenlijk zegt de Raad van State: als de gemeente het wil, is het nodig."

In 2017 was Jonker nog succesvol in zijn strijd. Toen bepaalde de AP op last van de rechter dat de gemeente geen noodzakelijke reden had om persoonsgegevens te verwerken van inwoners die ondergrondse containers met een pasje openen. Na aanpassingen oordeelde de rechter dat het pasjessysteem nu wel door de beugel kan. Persoonsgegevens die de kaart koppelen aan een woonadres worden omgezet naar een anonieme code en vervolgens verwijderd.

Maar dat met het nieuwe systeem de gegevens korter worden bewaard en daardoor de inbreuk minder groot is, kan volgens Jonker geen reden zijn. "Omdat in de digitale wereld een halve seconde een eeuwigheid is." Ook een beperkte verwerking van persoonsgegevens moet volgens hem voldoen aan de AVG.

Op dit moment wordt de afvalpas al niet meer gebruikt in Arnhem voor het openen van de ondergrondse containers. Nadat een meerderheid van de inwoners in maart tegen het diftarsysteem stemden, werd dat per 1 juni afgeschaft. Later dit jaar komt wethouder Bob Roelofs met een voorstel hoe het afvalbeleid dan wel vorm moet krijgen. Het is mogelijk dat de afvalpas in die discussie weer de kop opsteekt. Om die reden wilde Jonker alsnog een uitspraak van de Raad van State.

De gemeente laat weten het fijn te vinden dat de eerdere uitspraak van de rechtbank nu is bevestigd.