Hoogbegaafde Duane (6) al toe aan vierde school: 'Mooie kwaliteiten gaan verloren'

"Hoogbegaafdheid betekent dat je dingen wat sneller leert", legt de kleine Duane uit, thuis in de Arnhemse wijk Klarendal. Maar dat dat zeker niet altijd voordelen biedt binnen het onderwijs, maakt hij ook meteen duidelijk. "Bijvoorbeeld dat je heel snel boos wordt", ervaart Duane.

Waarom dat dan is, daar kan hij zelf moeilijk woorden voor vinden. Maar dat de juf iets twintig keer uit moet leggen en de andere kinderen het dan nog niet snappen, daar kan hij niet over uit. Dan loopt hij weg uit de klas en klimt over het hek. "En dan belandde ik altijd bij de baas van de school."

En dat terwijl Duane zich juist heel erg verheugde op de basisschool, weet moeder Aranka. "Maar na een week zei hij dat hij er niet meer naartoe wilde. Hij vond dat mensen niet eerlijk waren geweest omdat hij dacht nieuwe dingen te gaan leren, wat volgens hem niet zo was."

Na onderzoek bleek Duane een heel hoog IQ te hebben. Aranka: "Daarvoor hadden we wel door dat hij sneller ontwikkelde. Met anderhalf jaar sprak hij hele zinnen in plaats van enkele woorden."

Duane kan heel diep over dingen nadenken, weet zijn moeder. "Hij pelt laagje voor laagje af. Neem bijvoorbeeld de dodenherdenking van vorig jaar met de toespraak van de koning. Daar is hij dan heel bewust mee bezig. Dan kijkt hij beelden terug, luistert naar verhalen van mensen en stelt daar vragen bij. Waar de meesten alweer over zijn tot de orde van de dag, komt er bij hem nog allerlei onrust en drukte binnen die hij nog niet gefilterd krijgt, en waar hij ook niet met leeftijdgenoten over kan spreken. Die zijn daar niet mee bezig."

Duane richt zich daarin dan ook meer op volwassenen. Die vinden dan soms weer dat kinderen 'hun plaats moeten weten' of 'niet zo kritisch mogen zijn'. "Veel mensen vinden het moeilijk als een kind van zes jaar iets beter lijkt te snappen. Maar hij wil gewoon informatie en weten hoe het zit. Dan gaat hij zich steeds eenzamer voelen en krijgt hij zijn woedebuien", ziet Aranka.

Ook ging Duane agressief gedrag vertonen. "Hij heeft wel eens wat tikken uitgedeeld en zelfs de juf een keer geslagen", vertelt zijn moeder. Soms verstopte hij zich onder de tafel of sprong rond als een kikker omdat hij zich geen houding wist te geven. "Hij had wel door dat hij dingen deed die niet konden, maar had er geen controle over. Dat gebeurde in zijn haast en paniek om weg te komen. Het verdriet en de frustratie die hij voelt, uit hij in boosheid in plaats van tranen."

Na zijn tweede basisschool in korte tijd kwam Duane bijna een jaar thuis thuis te zitten. "Dat was niet fijn. Ik miste mijn vrienden", herinnert Duane. Terwijl hij hen voorbij zag lopen stond Duane huilend voor het raam, zag Aranka.

Hoewel veel betrokkenen welwillend waren, levert ook gesteggel over geld volgens Aranka de nodige vertraging op. "Vanuit de Jeugdwet zijn er zoveel hobbels en obstakels te nemen. Dan krijg je de discussie of het een onderwijs- of Jeugdwetprobleem is en wie er dan moet betalen. Die zaken zijn niet goed afgestemd. En ondertussen zat Duane thuis."

Nu gaat Duane naar de Biotoop, een zorginstelling in Arnhem die hoogbegaafde kinderen weer op weg helpt. "Daar zitten kinderen die dezelfde dingen als ik hebben meegemaakt", ziet Duane. "En er is een trampoline."

Het 'trauma' dat hij heeft opgelopen door alle negatieve ervaringen zou bij Duane tot overspannenheid hebben geleid. "Hij heeft ook veel onzekerheid over zichzelf gekregen", weet zijn moeder. Wel ziet zij dat Duane steeds meer begint te delen over de plannen en verbanden die in zijn hoofd ontstaan zijn en die niemand gevolgd heeft. "Hij laat zich ook steeds vaker troosten en steunen wanneer hij vastloopt."

Irritant, vindt Duane het om steeds van school te moeten wisselen. Maar omdat hij bij de Biotoop maar tijdelijk kan blijven, zal hij op 6-jarige leeftijd binnenkort toch al voor de vierde keer aan een nieuwe school moeten wennen, beseft hij zich verzuchtend.

In de omgeving is eigenlijk niets voor Duane, volgens zijn moeder. "Hij is nog superjong. Daar hebben ze niks voor. Het zal dus nog wel heel lastig worden om een nieuwe school te vinden die het met hem aandurft. Zeker omdat het al een paar keer is misgegaan."

Hoogbegaafdheid is natuurlijk geen handicap, benadrukt Aranka. "Alleen dat wordt het omdat het onderwijs er niet op is ingericht." Het risico is dat de 'mooie kwaliteiten' van Duane zijn hoge IQ waar 'de maatschappij veel aan kan hebben' op die manier verdwijnen.