Nieuws

'Ons vaccin gaat echt bijdragen aan het uitroeien van malaria'

Universitair docent Matthijs Jore.
Universitair docent Matthijs Jore. © Omroep Gelderland
NIJMEGEN - Superspannend vinden ze het, de onderzoekers van het Radboudumc in Nijmegen. De eerste testfase van een veelbelovend malariavaccin is begonnen en het zou wel eens het einde kunnen betekenen van de infectieziekte. De Nijmeegse onderzoekers stonden aan de wieg van de ontwikkeling van het vaccin.
"Ons vaccin gaat echt bijdragen aan het uitroeien van malaria", zegt universitair docent Matthijs Jore van het Nijmeegse Radboudumc trots. Hij en zijn collega's zijn heel blij dat de eerste testfase van het vaccin, dat zij samen met Deense collega's hebben gemaakt, van start is gegaan.
Zo'n 30 vrijwilligers hebben inmiddels een prik gekregen met het vaccin. Verwacht wordt dat de eerste testfase tot en met volgend jaar duurt. "Wij hebben goede verwachtingen bij dit vaccin", vertelt arts-onderzoeker Manon Alkema. "Dat komt omdat wij in de dierproeven zien dat het veilig en heel effectief is".
Tekst gaat verder na de video:
Malariavaccin komt steeds dichterbij

Half miljoen doden

In Nederland is malaria allang uitgeroeid, maar vooral in Afrika overlijden nog steeds veel mensen aan de ziekte. Het gaat om meer dan een half miljoen slachtoffers per jaar, vooral kleine kinderen. Die hebben nog geen immuniteit opgebouwd. Malaria is een infectieziekte die veroorzaakt wordt door een parasiet. Muggen brengen de ziekte over op mensen, en mensen die besmet zijn zorgen er weer voor dat muggen besmet raken. Het vaccin moet er voor gaan zorgen dat mensen de malariaparasiet niet meer kunnen overdragen aan muggen.

Zoektocht naar vaccin

Als sinds de jaren '70 is een onderzoeksteam van het Radboudumc bezig met het zoeken naar een effectief vaccin. "We zijn echt grondleggers geweest op dat gebied, het is een soort roeping. In die jaren stonden hier op het terrein noodgebouwen waar muggen in werden gekweekt en waar experimenten werden gedaan met overdracht naar muggen. Die onderzoekers waren er van overtuigd dat malaria de wereld uit moest, ze waren betrokken bij het leed van anderen en wilden daar iets aan doen", zegt Matthijs Jore.
"In de jaren '80 zijn we begonnen met het immuniseren van proefdieren met hele malariaparasieten en toen ontdekten we dat antilichamen tegen parasieten transmissie naar muggen kunnen blokkeren. Een hele belangrijke ontdekking, waar we op konden voortborduren", vervolgt Jore zijn verhaal.
"In de jaren '90 ontdekten we dat er een specifiek eiwit is waartegen antilichamen bestonden in die proefdieren en die antilichamen konden transmissie naar muggen voorkomen. Met de ontdekking van dat specifieke eiwit zijn we verder gegaan. We hebben zo'n 30 jaar gestoeid om het te maken, maar het is gelukt."

Gebrek aan geld

Dat het 30 jaar heeft geduurd om een malariavaccin te ontwikkelen lijkt vreemd als je bedenkt dat er binnen maanden een coronavaccin was. "Sowieso is het ontwikkelen van een vaccin normaal gesproken een langdurig proces en er is ook niet zoveel geld voor malariaonderzoek zoals er bijvoorbeeld voor corona wel is, dus we hebben geld via fondsen en dergelijke moeten werven en dat kost ook tijd", aldus Jore.

Amerikaans vaccin

Het malariavaccin wordt nu dus getest, maar wanneer kan het dan op grote schaal toegediend worden? "Dat zal nog wel even duren", zegt Manon Alkema. "Voordat dit onderzoek is afgerond zijn we ook al weer een jaar verder. De verwachting is juni 2022 voor de eerste fase. Daarna moeten we in Afrika gaan kijken hoe het in het veld werkt. Ik verwacht dat het nog een aantal jaren kan duren voordat we het vaccin op grote schaal kunnen gaan toepassen".
Sinds twee jaar is er in Amerika ook een ander eiwit dat getest wordt. "We hebben een beurs gekregen om ons vaccin te vergelijken met het vaccin in Amerika, en zelfs om het te combineren met het vaccin in Amerika, om te kijken wat het beste vaccin is".