Knoflookpadden inventariseren door heel goed te luisteren

De knoflookpad dankt zijn naam aan de geur die het diertje verspreidt. Qua uiterlijk vallen vooral de uitpuilende ogen op. Op de flanken heeft de pad vaak rode of oranje vlekjes. De amfibieën worden zo'n acht centimeter groot.

BuitenGewoon-verslaggever Laurens Tijink en boswachter Thijmen van Heerde gaan met Vos mee op pad in de Gelderse Poort om knoflookpadden te inventariseren. Mick Vos werkt als ecoloog voor natuurbeschermingsorganisatie RAVON. Om ook in de diepere stukken van de plassen te kunnen luisteren, hebben ze een waadpak aangetrokken...

De knoflookpadden zijn zo moeilijk te vinden doordat ze zich overdag ingraven in het zand, vertelt Vos. 's Nachts zijn ze actief. De dieren komen maar op enkele tientallen plekken voor in ons land. Daarvan zijn er nog maar drie locaties waar volgens ecologen een gezonde populatie knoflookpadden aanwezig is. Desondanks neemt het aantal knoflookpadden toe. Dat is vooral te danken aan herintroductie en bijplaatsing. Zonder die hulp zou het waarschijnlijk nog veel slechter gaan met de dieren.

Knoflookpadden leven graag in agrarisch gebied. In omgeploegde akkerlanden kunnen de dieren zich goed ingraven. Om die reden zijn ook volkstuinen en rivierduintjes geschikt leefgebied voor de knoflookpad. Voor de voortplanting zijn poelen en vennen van levensbelang. In het voorjaar worden in het water de eitjes afgezet.

De menselijke aanwezigheid in het donkere water blijft niet onopgemerkt. Honderden watervlooien komen af op het licht van de zaklampen. In de plas blijken ook medicinale bloedzuigers te leven...

Bloedzuigers nemen hun prooien waar met tastorganen op de huid. Dat kan tot op een afstand van enkele meters. Voor de voortplanting is de medicinale bloedzuiger afhankelijk van het bloed van zoogdieren. De bloedzuigers die het op Thijmen, Mick en Laurens gemunt hebben, zijn zo'n tien tot vijftien centimeter lang. De diertjes zijn goede zwemmers die zich kronkelend door het water bewegen. Om bloed te kunnen zuigen, gebruikt een medicinale bloedzuiger zijn drie kaken. Daarmee zaagt het beestje de huid open. Hij kan tot vijf keer zijn eigen gewicht aan bloed opzuigen.

In waterplassen leven heel veel dieren. Vissen natuurlijk, maar ook kikkers, salamanders, libellenlarven en nog veel meer andere beestjes. Veel van die dieren maken geluid. Onderwater is dan ook misschien nog wel meer te horen dan boven het wateroppervlak. Het geluid dat de onderwatermicrofoon deze keer vastlegde, heeft veel weg van wat je hoort op een warme, mediterrane zomeravond.

De knoflookpaddeninventarisatie in drie poelen in de Gelderse Poort leverde deze avond geen waarnemingen op. "Een mogelijke oorzaak is de temperatuur", zegt Mick Vos. "Het was een koude avond, waardoor de padden minder actief zijn." In een van de plassen blijkt ook vis te zitten. Dat is slecht nieuws voor de knoflookpad en veel andere dieren. De vissen eten de eieren, larven en soms zelfs volwassen dieren op. In plassen waar veel vissen leven, komen daardoor vaak nauwelijks amfibieën voor. In de gemonitorde plas zwommen onder meer een paar goudvissen.