'Bezuinigd op eten en zorg' voor demente bejaarden

Omroep Gelderland sprak met acht oud-medewerkers die vertrokken uit de kleinschalige woonvoorziening voor ouderen met dementie of alzheimer. De zorgvilla in Velp biedt plek aan achttien bewoners. Maar na de overname door een nieuw ondernemersechtpaar, Bram en Hélène van Rijswijk, veranderde volgens betrokkenen de sfeer in het huis.

Meerdere oud-medewerkers stapten daarop naar Omroep Gelderland. Ze doen anoniem hun verhaal, sommigen uit angst voor de boete van 10.000 euro die in hun arbeidscontract staat. Familieleden van oud-cliënten van bevestigen de kritiek. Zeker vijf families haalden hun demente oudere na de overname weg uit het tehuis. Dat komt neer op een derde van de families. Twee van hen doen later vandaag hun verhaal.

Het begon volgens oud-personeel met bezuinigingen op het eten. "Van de nieuwe eigenaren mochten we geen boodschappen meer doen om iets lekkers op tafel te zetten. Dit terwijl bewoners fors betalen voor de zorg." De maaltijden die ze na de overname dagelijks op de borden van de bejaarden legden, noemen ze 'karig' of zelfs 'schrikbarend'.

"Een stukje vis moet door drieën. Een schnitzel door de helft", zo vertellen meerdere betrokkenen. Dit laatste blijkt ook uit interne communicatie. "Drie liter soep voor 17 man moest worden gemaakt van één kippenpoot." "Brinta van gisteren moest ik ‘s morgens opnieuw opwarmen." "In de avond kregen ze aanmaaklimonade, in plaats van een advocaatje of blokje kaas zoals vroeger." De voorbeelden zijn legio. Volgens oud-personeel werd alleen het goedkoopste van het goedkoopste nog gekocht.

De zorgeigenaren ontkennen de extreme zuinigheid. Ze wijzen juist op verspilling die ze willen tegengaan. "Veruit de meeste bewoners eten maar een klein stukje vlees of willen niet alle dagen vlees of vis, dit is herkenbaar voor mensen in deze leeftijdsfase," zegt zorgeigenaar Hélène van Rijswijk. Maar volgens de medewerkers was er regelmatig te weinig eten. "Soms at ik zelf een boterham ‘s avonds, zodat ik bewoners iets meer kon opscheppen." Zowel medewerkers als familieleden zeggen dat bewoners afvielen. De zorgeigenaren zeggen dat er altijd voldoende is om nog eens op te scheppen.

Vervolgens werd de bewonersbus voor uitstapjes verkocht op Marktplaats. Er kwam geen nieuw busje voor in de plaats. De zorgeigenaren leggen daarop uit dat de oude bus milieuzones niet meer inkwam en dat uitstapjes ook op een andere manier gemaakt kunnen worden. "Bovendien waren we nog maar een half jaar begonnen, toen corona uitbrak." Voor uitstapjes is daarom weinig kans geweest.

Het oud-personeel vertelt hoe de bezetting op de werkvloer vervolgens krapper werd. Een oproepkracht vertelt hoe ze regelmatig alleen met een leerling staat. "Dat is zwaar met bewoners die zo vergeetachtig zijn dat ze soms niet meer weten hoe ze heten. Die hebben veel sturing nodig." Ander oud-personeel en families bevestigen dit.

De eigenaren erkennen dat het soms krap was. "Door corona en veelvuldige quarantainegevallen van medewerkers, hebben we net als andere instellingen een tijd lang moeite gehad de bezetting rond te krijgen. Dit heeft niets met bezuinigingen op personeel te maken."

Zowel familieleden als oud-personeel spreken van een angstcultuur in het verpleeghuis. "We durfden geen kritiek meer te leveren", zegt een medewerker. Sommige medewerkers voelen zich 'bespioneerd'. Kritisch personeel werd volgens meerdere betrokkenen hard toegesproken of berispt.

Zorgmedewerkers mogen op een gegeven moment niet meer open met alle families praten. Dat blijkt uit de verhalen van zowel zorgmedewerkers als families, maar ook uit interne communicatie in handen van Omroep Gelderland. Daarin worden medewerkers erop gewezen dat er 'tijdens de bezoeken geen vragen gesteld mogen worden'. "Vooral met mensen die klachten hadden ingediend, mochten we geen contact hebben", zegt een medewerker die net is vertrokken. Familie merkte dit ook. "De sfeer werd benauwend. Soms praatte iemand stiekem met je. Dan keken ze eerst over hun schouder."

Over de angstcultuur die zou zijn ontstaan, zeggen de zorgeigenaren: "De situatie die is ontstaan na de overname met het vertrek van medewerkers heeft geleid tot spanning bij medewerkers en ook bij ons. We realiseren ons dat we in die periode niet altijd adequaat hebben kunnen reageren. We hebben hard gewerkt om de situatie te verbeteren. We hebben inmiddels een fijn team en zijn trots op wat we hebben neergezet. Geen enkele medewerker is bang voor ons. Wij zijn heel zuinig op onze medewerkers waar wij samen deze de Herbergier mee draaiend houden. Wij doen ons uiterste best het iedereen naar de zin te maken, echter tot op zekere hoogte."

Dan kondigt de overheid de 'coronabonus' aan: duizend euro bonus voor zorgmedewerkers. Binnen de Herbergier in Velp wordt die voor ongeveer de helft van het personeel aangevraagd, omdat niet iedereen er recht op heeft, aldus de eigenaren. In een interne mail verbieden zij het personeel vervolgens om met elkaar te spreken over wie hem wel of niet heeft gehad. Gebeurt dit wel, dan dreigen ze het hele bedrag terug te vorderen. Dit doen ze om onderling gedoe te voorkomen.

Na hun vertrek starten enkele oud-medewerkers een WhatsApp-groepje over de misstanden in de Herbergier. Het zorgechtpaar krijgt daar lucht van en dreigt via een advocaat met een brief. Daarin worden ze gewezen op de clausule van 10.000 euro, en worden ze gesommeerd om het groepje direct op te heffen. De zorgondernemers wijzen erop dat de WhatsApp-groep 'we gaan ervoor' heette, en dat die in het leven was geroepen 'louter met het doel om zoveel mogelijk mensen te verzamelen die klachten zouden indienen tegen de Herbergier'.

Zo'n twintig tot dertig medewerkers vertrokken in die tijd. Vijf familieleden haalden ouderen weg. En ze lieten het er niet bij zitten. Oud-personeel trok aan de bel bij de klachtencommissaris. Die werd na enige tijd vervangen door een ander klachtenbureau. Het oud-personeel zegt dat dit gebeurde om hen monddood te maken. Het zorgechtpaar zegt dat dit gebeurde omdat ze het vertrouwen in de commissaris verloren.

Vervolgens werden de klachten bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) neergelegd. Die bracht daarop een aangekondigd bezoek aan de villa, en constateerde dat er geen vervolgtoezicht nodig is. De IGJ heeft 'voldoende vertrouwen in de wijze waarop de Herbergier Velp stuurt op de kwaliteit en veiligheid van zorg', staat in het rapport.

Volgens zorgondernemers gaat de onrust om een 'erfenis uit het verleden'. Die zou zijn ontstaan door de veranderingen na de overname, aldus Hélène en Bram van Rijswijk. Met het vertrek van de kritische families en personeelsleden is de rust volgens hen wedergekeerd. "Er heerst rust en vertrouwen bij de medewerkers en families." Ze zijn ook aan de slag gegaan met een coach. "Wij willen verder met ons mooie werk, de zorg voor onze lieve bewoners, samen met ons fijne team."

Nadat bekend werd dat Omroep Gelderland over de onrust zou publiceren, ontvingen we meerdere mails van huidige medewerkers en familieleden van cliënten, die aangeven zich ook niet te herkennen in de kritiek. Zoals Maarten Koopman, wiens schoonvader tot zijn overlijden bij de Herbergier woonde en daar volgens hem zeer gelukkig was. De verhalen van oud-personeel en andere families noemt hij 'modder gooien'. Koopman voelt 'boosheid' over de geuite kritiek op de Herbergier.