Nieuws

De dood van Robert: hoe iedereen het wist, maar niemand iets deed

Familie Dönnges.
Familie Dönnges. © Dieuwertje Bravenboer
WAGENINGEN - Dat het niet goed ging met de psychotische Robert Dönnges, was bekend bij alle betrokken zorginstanties. Toch greep niemand in. Precies een jaar geleden overleed hij in zorginstelling RIBW in Wageningen. Omroep Gelderland volgde samen met NRC deze noodlottige zaak. Over die zoektocht verschijnt vanaf vandaag de podcast: De dood van Robert.
Woensdagmiddag is het en Robert Dönnges (27) zit rustig te roken op zijn bed. Zijn kamer is een chaos. De keukenkastjes zijn van de muur getrokken. De boekenkast ligt om. Met radiospeakers heeft hij twee ramen ingegooid. Glasscherven liggen op straat, vanaf de eerste verdieping zo naar beneden gevallen. De onrust is nu even uit zijn hoofd.
Robert zit in een psychose. Sinds de herfst woont hij hier, bij de RIBW - een instelling voor begeleid wonen in Wageningen. In het pand middenin een woonwijk woont hij met vijftien andere cliënten en 24 uur per dag begeleiding. Het gaat niet goed met hem.
Bekijk de video. De tekst gaat daaronder verder.
De dood van Robert: hoe iedereen het wist, maar niemand iets deed

Een doodgewone jongen

Robert groeit op in een klein rijtjeshuis in Arnhem, met zijn vader Richard, zijn Filipijnse moeder Cecilia en zijn broertje Tommy. Met zijn twee beste vrienden, Tim en Mark, gaat hij graag op avontuur in de wijk. Mensen noemen hen ‘de drie musketiers’. Maar op de havo gaat het mis. Robert wordt onzeker, denkt dat mensen naar hem kijken. Hij blowt veel. Na onderzoek klinkt een diagnose: psychoses en schizofrenie.
Zijn ouders Richard en Cecilia staan dichtbij hem en maken vanaf dan veel met hem mee: hoe Robert op zijn zeventiende naar een zorginstelling verhuist. Hoe hij softdrugs blijft gebruiken om zijn hoofd rustig te krijgen. Hoe hij zijn spullen verkoopt om die drugs te betalen. Hoe jongens op straat misbruik maken van zijn zachtaardige, naïeve karakter. En hoe hij steeds verwarder raakt.

De laatste dag

Vader Richard komt die middag van het kapotte raam een pakje sigaretten brengen. Roberts uitbarsting bevestigt wat hij en de zorgbegeleiders al lang weten: Robert zit niet meer op zijn plek. Hij heeft meer zorg nodig. Maar er gebeurt niets. "Niemand die actie ondernam", zegt vader later. Hij en Cecilia waarschuwen al weken dat het niet goed gaat. Als vader Richard die middag weggaat, ziet hij zijn zoon voor het laatst in leven.
Later die dag oordeelt een psychiater dat Robert naar een crisisplek moet. Morgen kan Robert daar terecht. Maar zover komt het niet. Die avond gaat het mis. Om kwart over acht zet Robert op Facebook: ‘Help, bel 112’. Hij denkt dat iemand hem wil vermoorden. Een uur later is hij dood.

Zoektocht

Omroep Gelderland volgt het incident vanaf die eerste dag. De grote vraag is: hoe is Robert omgekomen? Een jaar lang verzamelen journalisten Ellen Kamphorst en Jenda Terpstra alle puzzelstukjes. Over de zoektocht maken ze de vijfdelige podcastserie 'De dood van Robert'. Die is vanaf vandaag te beluisteren.
Een voorproefje. De tekst gaat daaronder verder.
Roberts dood wordt in de Tweede Kamer besproken, vier onderzoeken worden aangekondigd. De zorginstellingen, toezichthouders, de politie, het OM, de Rijksrecherche: alle partijen zeggen niets zolang de onderzoeken lopen. Het wachten begint voor de familie. In het hoofd van Richard en Cecilia stapelen de scenario’s zich op: Heeft Robert begeleiders aangevallen? Heeft de politie geweld gebruikt? Is een begeleider op hem gaan zitten? De familie vermoedt buitensporig geweld. Maar door wie?
Na een jaar zijn bijna alle onderzoeken uit. Alleen het onderzoek over de doodsoorzaak laat nog op zich wachten. Waarschijnlijk is er een worsteling aan Roberts dood voorafgegaan met begeleiders en mogelijk de politie. Twee zorgmedewerkers raakten die avond licht gewond. Maar is dat de doodsoorzaak? Wat Roberts ouders inmiddels wél weten, is dat bijna iedere instantie fouten maakte die avond, of in de aanloop naar Roberts dood.

Politie komt niet, zorg schiet tekort

Zorgmedewerkers en buren bellen die avond zeker vijf keer met 112. Maar de politie komt pas na 31 minuten. In de meldkamer heerst irritatie over de vele telefoontjes over verwarde mensen, zo blijkt uit een intern onderzoek van de politie. De afspraak is dat ggz-instellingen eerst zelf 'opschalen': meer personeel inzetten bij een crisis. Dat gebeurt niet altijd. Ook bij de RIBW wordt die avond niet meer personeel op de vloer gezet. Terwijl Robert 's middags al ernstig verward is. Dat is niet het enige dat fout gaat.
Robert Dönnges.
Robert Dönnges. © Dieuwertje Bravenboer
Zorgorganisaties RIBW en Pro Persona, beiden betrokken bij Robert, hadden eerder moeten ingrijpen, stellen de onderzoekers in het volgende rapport dat uitkomt. Medewerkers wisten wel dat het niet goed ging met Robert. Maar die informatie leidde niet tot voldoende actie. De rolverdeling tussen beide partijen blijkt ook niet helder. Er volgen aanbevelingen voor de toekomst. Meer weten de ouders niet.

Beroepsgeheim

Dat komt omdat dit onderzoek niet openbaar is. Roberts ouders krijgen - net als journalisten - de samenvatting op drie A4-tjes, vanwege de privacy. Dit maakt Roberts ouders boos. Tien maanden hebben ze gewacht. De onderzoekers hebben ze uitgebreid gesproken. Om vervolgens te horen dat alleen instanties de uitkomst mogen lezen. "Wij waren voor Robert altijd overal bij, bij elk gesprek, elke evaluatie," zegt vader. "En nu is er opeens beroepsgeheim."
"Instanties houden de kaken stijf op elkaar", zegt hun advocaat Richard Korver later. Roberts ouders zijn 'ontzettend gefrustreerd' geraakt: "Ze hebben overal aan de bel getrokken. Niemand heeft de moeite genomen te luisteren." En nu krijgen ze geen volledige inzage in wat er beter had gekund.

Strijden voor gerechtigheid

Roberts ouders willen dat er gerechtigheid komt. Iemand moet toch verantwoordelijk zijn? Maar een jaar na Roberts dood lijkt iedereen een beetje schuldig. Zoals de onderzoekers van het rapport over de zorg stellen: Als de politie eerder was gekomen, of als hij eerder naar een crisisplek was gegaan, had Robert waarschijnlijk nog geleefd. Als er eerder naar zijn ouders was geluisterd, was de afloop waarschijnlijk ook anders geweest.
Zorginstanties en de politie trekken lessen uit Roberts dood. Voor Roberts ouders is dit de grootste nachtmerrie: “Niemand is straks verantwoordelijk, en de dood van onze zoon wordt afgedaan als leermoment.”
Omroep Gelderland werkte aan dit verhaal in samenwerking met NRC. De krant publiceert vandaag ook een uitgebreide reconstructie over het verhaal van Robert Dönnges.
Wederhoor: Het afgelopen jaar heeft Omroep Gelderland meermaals vragen gesteld bij betrokken instellingen RIBW AVV en Pro Persona. Zij willen echter niet ingaan op de zaak vanwege 'de privacy en het medische beroepsgeheim'. Ook de politie wil geen toelichting geven op het kritische rapport dat zij zelf naar buiten hebben gebracht.

Over de podcast:

De dood van Robert is vanaf 19 februari te vinden in je favoriete podcastapp, zoals Spotify of Apple Podcast, en op omroepgelderland.nl/dedoodvanrobert.
Iedere vrijdag komt er een nieuwe aflevering uit. Wil je reageren? Dat kan op robert@gld.nl.
De dood van Robert.
De dood van Robert. © Omroep Gelderland