'Koop megastallen uit om huizen te bouwen', zegt Rob Jetten

Platform voor Onderzoeksjournalistiek Investico toont woensdag met eigen berekeningen aan dat een kleine groep veehouderijen verantwoordelijk is voor onevenredig veel stikstofneerslag op natuurgebieden. Van de 25 grootste vervuilers komen er liefst zeventien uit onze provincie.

Stikstofverbindingen als ammoniak en stikstofoxiden kunnen schadelijk zijn voor de biodiversiteit, omdat sommige planten ervan gaan woekeren en zo andere plantensoorten verdringen - en daarmee ook diersoorten die deze planten eten.

In het rapport van Investico wordt beschreven hoe onder meer het Speulderbos onder de stikstofuitstoot lijdt. Tegelijkertijd liggen ten zuiden van het Veluwse bos de voormalige sportvelden van SV Otterlo er overwoekerd bij, omdat de gemeente geen natuurvergunning krijgt voor de bouw van 65 nieuwe woningen en een dorpshuis met uitzicht op het bos.

Het is een doorn in het oog van Jetten. Volgens de fractievoorzitter van D66 zitten de agrarische bedrijven niet alleen het herstel van de natuur in de weg, maar ook de bouw van duizenden noodzakelijke woningen. "Minister Schouten heeft goede regelingen klaarstaan om boerenbedrijven uit te kopen en daarmee de stikstofuitstoot te verminderen. Ik roep haar op proactief de gesprekken met deze piekbelasters aan te gaan, zodat we hen gericht kunnen uitkopen en daarmee ook meer ruimte voor woningbouw kunnen realiseren."

Het sluiten van bedrijven die de ernstigste stikstofuitstoot op natuurgebieden veroorzaken, was een van de aanbevelingen van het Adviescollege Stikstofproblematiek, dat onder leiding van Johan Remkes het beleid kritisch bekeek. Ook andere deskundigen zeggen dat de meest vervuilende bedrijven uitgekocht moeten worden. Het kabinet en de provincies willen echter alleen bedrijven uitkopen op basis van vrijwilligheid.

Die 'terughoudendheid' om de megastallen uit te kopen zorgt er volgens Jetten voor dat er meer maatregelen op andere plekken moeten worden genomen. Een van de bekendste voorbeelden is om de maximumsnelheid op de snelweg overdag terug te brengen naar 100 kilometer per uur.

Moeten de topvervuilers dan gedwongen worden om te stoppen? “Begin maar eens met ernaartoe te gaan. Ga om tafel en leg ze uit dat ze een piekbelaster zijn. Veel boerenbedrijven realiseren niet eens dat ze zo'n grote uitstoot op een natuurgebied veroorzaken. Leg ze dan ook uit dat er voldoende financiële middelen zijn om eruit te komen”, zegt de Ubbergenaar.

Het onderzoek van Investico valt niet overal in goede aarde. Zo stelt LTO Nederland dat het complexiteit mist. "Het reduceren van stikstofemissies van 'piekbelasters' kan lokaal ruimte scheppen, maar biedt geen perspectief aan bijvoorbeeld een woningbouwproject aan de andere kant van het land of provincie", schrijft de boerenorganisatie.

En ook de provincie Gelderland zegt dat het onderzoek te kort door de bocht is. “Het is maar een deel van het verhaal. Er is alleen naar de landbouw gekeken en geredeneerd vanuit piekbelasters. Wat komt er uit de schoorsteen, terwijl het vooral belangrijker is om te weten wat er neerkomt in het natuurgebied”, zegt een woordvoerder.

De provincie komt met een eigen onderzoek, dat is ergens de komende dagen klaar. Omroep Gelderland heeft ook de kalkoenboer uit de gemeente Ermelo benaderd, maar die wil niet reageren.