Vlinderen, foekepotten en popverbranden: 11 gebruiken tijdens carnaval

En alhoewel het carnaval in Gelderland niet te vergelijken is met het Brabants en het Limburgs carnaval, weten Gelderlanders ook goed hoe we een feestje kunnen vieren. Zelfs in het niet katholieke Ede. Weliswaar vieren ze het 'binnenshuis', ook hier is het dagenlang feest.

De eeuwenoude traditie is van oudsher eigenlijk een eetfestijn om je voor de 40 dagen lange vastentijd voor Pasen nog even flink te buiten te gaan aan eten. Tegenwoordig speel drank een grotere rol. Maar carnaval is meer dan dan drinken en feesten. De redactie van Een wagen vol verhalen (het project van Omroep Gelderland over tradities en gebruiken) heeft 11 gebruiken van het carnaval op een rijtje gezet.

Dat carnaval meer is dan alleen feestvieren laten ze in Arnhem zien. Carnavalsvereniging On-Ganse begint het carnavalsweekend met een bezoek aan de begraafplaats en een kerkdienst. Overledenen worden herdacht, het Ernhem-lied wordt gezonden. Tijdens dat lied komen de Peerdenmennekes de kerk in.

Een bonte stoet van praalwagens en loopgroepen. Al twee weken voor het officiële begin van de carnaval is de eerste optocht door Braamt.

(in de Liemers zijn ze er altijd vroeg bij). En het gaat door tot volgende week dinsdag. In Gelderland zijn er meer dan 100 optochten te zien!

En als je vanwege rioleringswerkzaamheden geen optocht kunt houden, dan doe je een carnavalsstunt. Inmiddels alweer 45 jaar vaste prik in Wamel: op zaterdagochtend om 11.11 uur.

Burgemeesters geven sleutels van hun gemeenten af aan de Prinsen carnaval en dorpen en steden worden voor even omgedoopt. De kaart van Gelderland ziet er even heel anders uit met carnaval. Zo kan je kris kras door Gelderland toeren langs de volgende plaatsen: Knienenburg, Vossendarp, Papklokkendam, Zwieren, Uulenes, Dwarsliggerdorp, Kakkersgat, Drammersdarp, Vlearmoesdorp, Leertrekkersdorp, Deurdreiersdarp, Hotsjekkerstad, Rossumdaerp, Pavertsdarp en Döppertdurp.

Kroegentochten noemen we vlinderen tijdens het carnaval. In Apeldoorn blazen ze het weer nieuw leven in.

Het groeten met Alaaf, dat kennen we wel. Maar dat dit gebruik nu ook al via Whats-app groepen wordt gedaan...... En dat elke dag, van 11 november tot het einde van de carnavalsperiode.

Rangen en standen verdwijnen met de carnaval. Iedereen is gelijk. Behalve dan de Prins Carnaval en zijn raad van 11. Zij zwaaien de scepter in carnavalstijd. Elke vereniging kent weer andere vertegenwoordigers en benamingen. Zo kennen we grootvorsten, adjudanten, narren en in Beneden Leeuwen hebben ze een heuse Funkenmarieke.

Carnaval is bij uitstek het moment om iemand op de hak te nemen (tijdens de optocht, het tonpraoten of in een carnavalsnummer), maar ook een moment om een hulde te brengen aan iemand die veel heeft gedaan voor dorp of stad.

In sommige delen van de provincie mogen de kinderen langs de deuren om snoep te halen. Vroeger met een foekepot (conservenblik met varkensblaas), tegenwoordig alleen nog zingend.

Het carnaval is afgelopen als de pop in vlammen op gaat. In Apeldoorn doen alle verenigingen dat samen, onder begeleiding van een dweilorkest dat treurmuziek speelt. Sommigen gooien kiel of pet in het vuur.

Of het nu is om de kater te verdrijven of dat het meer te maken heeft met de vastentijd, daar verschillen de meningen over, maar in sommige plaatsen wordt carnaval afgesloten met het Haring happen.

Staat uw carnavalsgebruik hier nog niet tussen? Vertel het dan hier of vul één van deze verhalen aan met uw eigen ervaring.