'Mensen knutselen tegenwoordig hun eigen geloof in elkaar'

Bijna tweederde vindt dat. Dat blijkt uit het onderzoek naar geloof en spiritualiteit van politicoloog André Krouwel, maker en bedenker van Kieskompas, en godsdienstpsycholoog Joke van Saane van de Vrije Universiteit, uitgevoerd door onderzoeksbureau Ipso. Dit gebeurde in opdracht van Trouw. We spraken met André Krouwel. 

Als we denken aan kwaad, dan denk je al snel aan 9/11 en onlangs Parijs. Wat gebeurt er met het geloof bij traumatische ervaringen zoals die aanslagen?

'Zulke ervaringen zorgen ervoor dat mensen hun denkbeelden aanpassen. De echte atheïsten zullen nog sterker ervan overtuigd zijn dat religie slecht is. Maar mensen die wel geloven of geloven dat er meer is tussen en hemel en aarde gaan ook nadenken. Zij komen bijvoorbeeld tot het oordeel dat je anderen niet moet beledigen. We hebben in ons onderzoek bewust niet gedefinieerd wat kwaad is, want dat zou het onderzoek te veel sturen. Maar zelfs atheïsten, mensen die zeker weten dat er niets is, gaan er soms van uit dat bepaalde gebeurtenissen volgens een bepaald plan verlopen.' 

Iemand die zegt niet meer te geloven, is hij ook een echte atheïst?

'Als je doorvraagt, dan blijkt dat behoorlijk veel mensen die zeggen niet (in God) te geloven, toch geloven, maar in iets anders. Ze knutselen als het ware zelf iets in elkaar. Dat leidt tot een nieuwe vorm van spiritualiteit. Dat leidt soms ook tot organisatie; mensen zoeken elkaar op, ze kiezen hun eigen kudde.'  

'Nee. Mannen zijn vooral geïnteresseerd in de hiërarchie van  de kerk, in de teksten, de dogma's. Vrouwen daarentegen zijn voornamelijk geïnteresseerd in de beleving van het geloof, het samenzijn, het spirituele karakter van het geloven.  

Mensen die geloven zijn gelukkiger, zou blijken uit onderzoek?

'Wie iets zeker weet, die twijfelt minder. Wie gelooft, die piekert minder. Als je alles zelf moet uitzoeken, dan word je daar chagrijnig van.' Het is ook zo dat opleiding een rol speelt. Van de hoger opgeleiden gelooft nog maar 3 procent, lager opgeleiden zijn geloviger.'