Nieuws

Gelderland tegen herindeling

ARNHEM - Inwoners van Gelderland zien in overgrote meerderheid niets in gemeentelijke herindeling.
Ruim 85 procent van hen vindt de eigen gemeente groot genoeg. Een meerderheid van de gemeenteraadsleden (61 procent) deelt die opvatting. Daarmee nemen zij afstand van de heersende trend naar schaalvergroting.
De opvattingen van burgers en raadsleden komen naar voren uit een onderzoek van de Radboud Universiteit, in opdracht van De Gelderlander en Omroep Gelderland. Het onderzoek is gehouden onder inwoners van Gelderse gemeenten, en onder Gelderse gemeenteraadsleden. 
De Gelderse gemeenten zijn intensief aan het onderzoeken of ze meer moeten samenwerken of fuseren. Dat doen ze omdat ze steeds meer taken krijgen en vrezen dat ze die niet meer in hun eentje aankunnen. Ook financiële problemen spelen daarbij een rol.
Meer dan de helft van de raadsleden denkt dat hun gemeente met fusiebesprekingen te maken krijgt. Het enthousiasme daarover is niet groot. 

Verrast over mening raadsleden

Het onderzoek werd uitgevoerd onder leiding van hoogleraar Vergelijkende Politicologie Monique Leyenaar. Zij zegt eerder verrast te zijn door de weerzin tegen schaalvergroting onder gemeenteraadsleden dan die onder burgers. „De raadsleden zijn direct betrokken bij besprekingen over schaalvergroting. Zij kennen de argumenten om dit te doen: een grotere bestuurskracht, de mogelijkheid om betere ambtenaren aan te trekken doordat je meer kunt betalen.”
Dat burgers in groten getale niet gecharmeerd zijn van herindeling, betekent volgens Leyenaar dat de politiek de burgers meer moet betrekken bij dit onderwerp. „Hier speelt ook sentiment een rol, het vasthouden aan de eigen identiteit. Er is altijd weerzin tegen herindeling. Mensen houden niet van verandering. Zij redeneren vanuit hun gevoel. Je moet ze er goed bij betrekken. Anders loopt de zaak vast. Burgers hebben lang niet altijd kennis van de situatie waarin hun gemeente verkeert.”
Ook in kleinere en middelgrote gemeenten bestaat een grote meerderheid voor het voortbestaan van gemeenten in hun huidige omvang. Van de inwoners van gemeenten als Zevenaar, Doetinchem en Wageningen acht 76 procent de gemeente groot genoeg. In de grootste Gelderse gemeenten Arnhem, Apeldoorn en Nijmegen is dat percentage 96.

Werkgroep ingesteld

In Gelderland werd afgelopen maand de werkgroep Sterk Bestuur ingesteld. Deze onderzoekt onder leiding van VVD-senator Fred de Graaf in iedere gemeente of zij sterk genoeg is om op eigen kracht door te kunnen. 
De werkgroep zal voor alle 56 gemeenten met een toekomstplan komen: alleen doorgaan, verdergaande samenwerking of fusie. Dat voorstel is niet bindend, maar wordt wel als gezaghebbend gezien omdat het wordt opgesteld door een zware commissie met daarin zes oud-burgemeesters. 
Het onderzoek is hoogst noodzakelijk, zegt de Gelderse gedeputeerde Jan Markink, die met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten opdracht gaf voor het project. 
„We doen dit op verzoek van de gemeenten zelf. Zij hebben ons vorig jaar gevraagd deze rol op ons te nemen. We weten dat er gemeenten zijn die het heel zwaar hebben.”In de loop van dit jaar verschijnen de rapporten van de commissie-De Graaf. 
Dat uit de enquête blijkt dat onder burgers en raadsleden weinig animo voor schaalvergroting is, doet volgens de gedeputeerde niets af aan het belang van de onderzoeken. 

'Tegenstanders overtuigen is mogelijk'

Hoogleraar Leyenaar denkt dat het voor voorstanders van gemeentelijke fusies mogelijk is de tegenstanders te overtuigen. „Deze uitslag illustreert waarom we zo weinig politieke veranderingen in Nederland hebben. De uitslag kan ook te maken hebben met de eigen positie van raadsleden. Je zult in een grotere gemeente een ander type raadsleden krijgen. Bij samenvoeging wordt het aantal raadsleden kleiner. Denk ook aan de angst om de worden overschaduwd door de grotere buurgemeente, het calimero-effect.” 
Volgens Leyenaar is ook mogelijk tegenstanders onder de inwoners ervan te overtuigen dat herindeling beter is. „Uit ervaring blijkt dat burgers best gevoelig zijn voor het argument dat een grotere gemeente meer bestuurskracht heeft. En dat je betere ambtenaren kunt krijgen, doordat je ze beter kunt betalen.”