'Verloren Romeinse stad Ad Duodecimum gevonden aan de Maas'

In Museum Het Valkhof is een kopie van de reusachtige Peutingerkaart te bewonderen. De plattegrond laat het Romeinse Rijk zien en zelfs nog een gebied dat oostelijker lag, tot India. In het midden staat de stad Rome en in het westen ligt de provincie Neder-Germanië met steden als Xanten en Nijmegen. Ook legerkampen aan de Rijn worden genoemd, zoals Castra Herculis, dat wellicht het castellum in Arnhem Meinerswijk was. En daaronder staat de naam Ad Duodecimum. Geleerden tasten al eeuwen in het duister over de locatie van deze Romeinse plaats.

Marenne Zandstra is conservator in Museum Het Valkhof. Zij weet wel wat Ad Duodecimum betekent. “Het betekent letterlijk: bij de twaalfde. We denken dat de Romeinen daar bij 'de twaalfde mijlpaal' mee bedoelden. We zien wel een notitie van een afstand. Het zou ongeveer veertig kilometer vanaf Nijmegen liggen, maar waar dat dan precies is, blijft onduidelijk.”

Deskundigen zijn het oneens over de precieze afstand van Nijmegen naar Ad Duodecimum. De meningen variëren van 26 kilometer tot veertig kilometer. Op de Peutingerkaart staat ook een notitie van de afstand tussen Ad Duodecimum en het castellum bij Rossum. Dat was ongeveer zeven kilometer. Deze afstanden kloppen met het aantal kilometers vanaf Nijmegen en Rossum naar het archeologisch depot van Expeditie Over de Maas.

Archeologen bestuderen de vele vondsten die bij werkzaamheden uit de rivier zijn gekomen. Nils Kerkhoven leidt het onderzoek. “In 2015 begonnen we opeens gekke dingen te vinden. Er kwam toen een melding dat er een Romeinse muur was gevonden. Dat was een kade of een gebouw. Misschien een fort of een tempel.”

Nils Kerkhoven denkt dat de vele vondsten aan de Maas afkomstig zijn van Ad Duodecimum. “Alleen de Romeinen bouwden in de eerste eeuwen van onze jaartelling met steen. En dat deden ze niet zomaar. Dat deden ze alleen voor een serieuze nederzetting, zeg maar een stad. Het is natuurlijk een megaontdekking, maar de meningen zijn nog verdeeld en we moeten verder onderzoeken. Toch durf ik met zoveel vondsten op deze plek en de afstanden op de Peutingerkaart die kloppen wel een voorschot te nemen.”

De Ridders van Gelre besteden maandagavond aandacht aan de vele archeologische vondsten die zijn gedaan bij de werkzaamheden in de Maas en die wellicht afkomstig zijn van Ad Duodecimum. Ook laten ze de Peutingerkaart in Museum Het Valkhof zien. De aflevering Ridders van Gelre over reizen in de Romeinse tijd is om 17.20 uur te zien bij Omroep Gelderland en wordt ieder uur herhaald.

Kijk hier alvast de uitzending.