Nieuws

Borstkanker? Zorg wel dat je in beweging blijft

NIJMEGEN - In de bossen van Heumensoord tussen Nijmegen en Malden werkt een groep vrouwen twee keer per week aan hun conditie. Ze hebben borstkanker en door zo fit mogelijk te blijven, doorstaan ze de behandeling beter. Tenminste, dat zeggen de vrouwen. Ook steeds meer specialisten raken overtuigd van het nut van bewegen tijdens de loodzware behandeling van kanker. Het Raboudumc doet er onderzoek naar.
Het is oktober borstkankermaand. Volgens cijfers van Pink Ribbon krijgt in Nederland 1 op de 7 vrouwen borstkanker. Vorig jaar kregen meer dan 17.000 vrouwen de diagnose 'borstkanker'. Hoewel de overlevingskansen goed zijn, sterven per jaar ruim 3000 vrouwen aan de gevolgen van deze ziekte.
De zus van meervoudig Nederlands kampioene atletiek Miranda Boonstra uit Molenhoek bij Nijmegen kreeg ook de diagnose. Boonstra, fysiotherapeut en bewegingswetenschapper, begon na te denken over een hardloopprogramma voor vrouwen met borstkanker. Ze kwam op de proppen met de Recovery Run.

'Steeds meer oncologen doordrongen van nut'

"Het is onbegrijpelijk dat bewegen nog steeds niet in het kankerbehandelplan van artsen zit", zegt Boonstra. "Gelukkig zijn steeds meer oncologen doordrongen van het nut van sporten en bewegen tijdens de behandelingen."
Bekijk de reportage. De tekst gaat eronder verder.
Borstkanker? Zorg wel dat je in beweging blijft
Elke dinsdag en vrijdag trekt een groep vrouwen met borstkanker onder leiding van Boonstra of haar compagnon Alida Leeuw de bossen in rond Heumensoord. Gerda van Leijen (45) uit Nijmegen had het lastig toen corona uitbrak en alles tijdelijk op zijn gat lag. "Ik moest toen veel zelf doen en ik ga snel over mijn grenzen heen. Miranda is iemand die dan meteen op de rem gaat staan. Gelukkig was er veel steun in de groepsapp", zegt Van Leijen.
Ze las op het internet over het programma van Boonstra. "En ik sprak een vrouw tijdens de chemo. Die deed al mee."
De 40-jarige Annelies van Lier uit Escharen, net over de Maas bij Grave, werd drie jaar geleden ziek. Ze was altijd al sportief en vond het vreemd dat ze vanaf het begin van de behandeling in het CWZ in Nijmegen niet gestimuleerd werd om te sporten. "Dat bepaalde ik zelf. Ik wilde sporten en buiten zijn. In heel veel landen is het een onderdeel van de behandeling en hier niet. Daar begrijp ik helemaal niets van."
Zij en Van Leijen lopen weg met voormalig professioneel loopster Boonstra. De met een tijd van ruim 2 uur en 27 minuten vijfde snelste Nederlandse vrouw op de marathon weet precies hoe ver iemand kan gaan. "Die ziet dat gewoon", zegt Van Lier. "En ze verliest niemand uit het oog, want de rondjes zijn zo dat we elkaar steeds weer tegenkomen."
Er zijn geen uitzaaiingen en daar ben ik heel erg blij mee
Ruzica Simic
Ruzica Simic kreeg twee weken geleden haar eerste chemokuur. Al de volgende dag stond ze met sportkleding klaar voor de eerste groepstraining. Het gaat goed met haar, zegt de geboren Bosnische die in Nijmegen woont. "Er zijn geen uitzaaiingen en daar ben ik heel erg blij mee."
Of ze de trainingen volhoudt, weet ze niet. "Alle afspraken die ik met Miranda heb zijn onder voorbehoud. Maar ik merk gewoon dat sporten goed voor me is. Ik ben vrolijker, minder moe en heb meer energie om dingen te doen."

Recovery Run op meer plaatsen

Op steeds meer plaatsen gaat de Recovery Run van bedenker Boonstra van start of is onlangs van start gegaan. In Velp kunnen vrouwen met borstkanker terecht bij Désirée Smits. Groepen van maximaal tien personen neemt ze op sleeptouw. "Niet iedereen kan hetzelfde aan, ik hussel de groepen daardoor geregeld door elkaar", laat Smits weten.
Binnenkort kunnen vrouwen met borstkanker op de Noord-Veluwe hun conditie op peil houden in Kampen bij Jacqueline Rustidge. Wie in de Achterhoek woont kan terecht bij Ingrid Prigge die in Twente vrouwen onder haar vleugels neemt.
Je moet weten wat bijwerkingen kunnen doen
Miranda Boonstra

Belasting en bijwerkingen

Niet iedere looptrainer kan training geven aan deze groep. "Goed inzicht in belasting en belastbaarheid is belangrijk. Oftewel, je moet zonder schema kunnen werken en op de dag zelf kijken wat de deelnemer kan", zegt Boonstra. "Verder moet je weten wat bijwerkingen kunnen doen met een deelnemer. Zoals neuropathie."
Neuropathie is de medische term voor een slechtere functionaliteit van een of meerdere zenuwen door de behandeling. Dat kan leiden tot doofheid of prikkelingen in handen en voeten, verlies van spierkracht en kramp.
Ook in de meest praktische zin moet je als trainer weten wat je doet, zegt Boonstra. "Zorg dat je schoonmaakspullen bij je hebt als iemand valt."
Bewegen tijdens de behandeling tegen kanker wordt al ruim 15 jaar gepropageerd door Tegenkracht. Die stichting, Boonstra is daarbij aangesloten, ondersteunt patiënten tijdens hun traject en zorgt voor begeleiding bij het sporten. De oprichter van Stichting Tegenkracht, Jelle Wolthuizen, besloot toen hij kanker had actief te blijven. Op de website van Tegenkracht schrijft hij: "Het viel me (...) steeds weer op: sport ontbreekt nagenoeg in de totale behandeling van kanker. Toch weerhield het mij niet om te blijven fietsen. Drie dagen na mijn operatie vroeg ik in het ziekenhuis om een hometrainer. Met slangen nog aan mijn lichaam klom ik erop. Hoewel er eerst vreemd werd opgekeken, werkte mijn voorbeeld aanstekelijk. Ook andere patiënten sprongen op de hometrainer."

Onderzoek Radboudumc

In het Radboudumc in Nijmegen doet Laurien Buffart onderzoek naar kanker en bewegen. "Bewegen heeft een gunstig effect op de fitheid van de patiënt. Die is daardoor minder vermoeid. Dat bevordert de kwaliteit van leven", zegt Buffart. "Een aanvullende belangrijke vraag is of fysieke training helpt om de tumor te verkleinen. Dat weten we helaas nog niet."
Onderzoekster Laurien Buffart.
Onderzoekster Laurien Buffart. © Omroep Gelderland
Het motto 'baat het niet, dan schaadt het niet' klopt lang niet altijd, zegt de onderzoekster. "Sommige behandelingen van kanker kunnen schade aan het hart geven. Als je dan te intensief gaat trainen, doe je soms meer kwaad dan goed. Het is een puzzel om de juiste zorg op de juiste plek te krijgen."
Maar ook voor haar staat het belang van een goede conditie bij het begin en gedurende de behandeling buiten kijf: "Probeer zo fit mogelijk te blijven tijdens de behandeling."

Mag het van de arts?

Kennis hebben van de behandeling is van groot belang voor de trainers, benadrukt Boonstra. "Problemen met het hart zijn bijwerkingen waar wij als trainers rekening mee moeten houden. Ik werk bijvoorbeeld samen met het Sport Medisch Centrum Papendal en ook met fysiotherapiepraktijken. Bij de vrouwen met medicatie die negatieve invloed op het hart kan hebben, vraag ik ook altijd of de oncoloog of cardioloog de groene kaart trekt om te blijven sporten."
Sporten onder begeleiding is zo belangrijk, gaat ze verder. "Ga niet zelf prutsen en onverstandige dingen doen die juist een negatief effect kunnen hebben. Je wilt geen verzwakt immuunsysteem hebben doordat je te hard traint."
Drie maanden na de diagnose borstkanker mocht Annelies van Lier zich bij het CWZ in Nijmegen melden voor de eerste kuur. "Ik kreeg de vraag hoe mijn conditie was. Dat hadden ze eigenlijk drie maanden daarvoor moeten doen. Doordat ik zelf zo sportief ben, had ik een prima basis. Als ik niet was blijven bewegen en sporten, was dat niet zo geweest."
Ook mannelijke kankerpatiënten zouden aan het Recoveryprogramma van Boonstra kunnen meedoen, al hebben die een andere vorm van kanker. "Dat maakt het meedoen aan een vrouwengroep wel wat lastiger", grapt de Molenhoekse. "Het gaat tijdens de loopjes ook over protheses en reconstructies. Daar hebben de mannen geen verstand van."
Op 14 oktober is er vanuit het Marikenhuis aan de Slotemaker de Bruineweg in Nijmegen een Recoveryclinic onder leiding van onder anderen Miranda Boonstra. De clinic begint om 10.00 uur. Aanmelden kan via info@rcvryrun.nl.