'Intimidatie en machtsmisbruik' binnen D66 in Arnhem

Begin juni maakte de partij bekend dat zes van de zeven bestuursleden vertrekken. Voor een toelichting verwijst fractievoorzitter Sabine Andeweg naar de huidige interim-voorzitter Marian Louppen. Zij spreekt van een 'samenloop van omstandigheden', waaronder termijnen die afliepen, verhuizingen en bestuursleden die liever voor een raadslidmaatschap wilden gaan.

"Inderdaad een hele uittocht, maar alles is in harmonie verlopen", verzekert Louppen. Wel geeft ze toe dat er sprake was van karakter- en stijlverschillen. "Ik ben zelf meer van het overleg dan de confrontatie", geeft ze daarbij aan. Omroep Gelderland sprak onder meer met drie van de zes vertrokken bestuursleden die een heel ander, ontluisterend beeld schetsen.

Oud-voorzitter Sytze Loor schrijft aan de partij als verklaring voor het vertrek van de bestuursleden dat het de afgelopen periode lastig was om de leden te betrekken, transparant te zijn en een helder geluid te vertolken, omdat de meningen daarover uiteenliepen. Volgens hem zat het probleem er met name in dat andere bestuursleden niet meer wilden doen dan hun eigen takenpakket. "Dat is hun goed recht, maar geeft wat spanning. Ik ben geen kleuterleider", vervolgt Loor. "Ik ga ervan uit dat mensen zelf initiatief nemen."

Maar volgens oud-bestuursleden Laura van Ommen, Jeroen Poot en Wouter van den Berg, die met eenzelfde verhaal komen, is er meer aan de hand dan de partij naar buiten brengt. "Ik heb aan het bericht over ons vertrek meegeschreven", vertelt Poot. "Maar wat daar staat, komt totaal niet overeen met wat wij wilden. Dat wordt na een een-tweetje tussen de oud-voorzitter en het nieuwe bestuur aangepast en zonder terugkoppeling met de rest van het oude bestuur de wereld in gestuurd."

"Ik wilde liever niet naar de pers stappen, want daarmee is het probleem van de onveilige afdelingscultuur niet opgelost", vervolgt Poot. "Maar er wordt verwacht dat we onze mond houden. Je wordt monddood gemaakt. Nu om mijn reactie wordt gevraagd, heb ik toch besloten mijn verhaal te doen." Hij ziet het als een laatste redmiddel. "Misschien helpt het."

Poot, die in 2017 naar Arnhem verhuisde, heeft ook ervaring binnen de Amsterdamse afdeling van D66. "Het eerste wat me in Arnhem opviel, is dat de cultuur veel minder liberaal en vrij is. Ook om te zeggen wat je wilt." Als voorbeeld noemt hij de verkiezingsevaluatie van 2018. "Ik was gevraagd om voorzitter te zijn. We hebben toen met 29 actieve en betrokken leden gesproken. Daaruit kwamen een aantal bevindingen naar voren."

Deze heeft hij vervolgens naar eigen zeggen gedeeld met het toenmalige bestuur en Andeweg. In dat concept-rapport zou een 'dominante lijsttrekker' worden gesuggereerd. "Andeweg belde me meteen op en ging tekeer aan de telefoon." Volgens Poot ging dat gepaard met een flinke stemverheffing. Poot wist volgens Andeweg niet waar hij het over had en werd weggezet als een sukkel, vertelt Poot.

"Onder druk wordt zo'n rapport dan aangepast, zodat er dingen instaan die wenselijk zijn en minder schadelijk voor bepaalde personen." Volgens Poot is de fractie dominant, bemoeit zij zich met bestuurlijke zaken en oefent druk uit. "En dan in eerste instantie de lijsttrekker en fractievoorzitter: Andeweg. Zij duldt geen tegenspraak, is mijn ervaring."

Toch zit het probleem dieper in de afdeling, meent Poot. "We hebben de verkiezingsevaluatie ook voorgelegd aan enkele prominente oud-leden." Die adviseerden om passages waaruit zou blijken dat er een dominante lijsttrekker is aan te passen en ook het hele rapport niet naar buiten te brengen, blijkt uit correspondentie ingezien door Omroep Gelderland. Ook niet onder de eigen leden. Maar volgens Poot is er wel degelijk sprake van een dominante lijsttrekker. "Het gaat om het beschermen van een persoon, terwijl zij onderdeel is van het probleem."

Ook het opstellen van het laatste verkiezingsprogramma is uit handen genomen van de commissie die daarover ging, weet Poot. "Dat waren enthousiaste leden, maar die beheersten het spel van de machtspolitiek onvoldoende om te voorkomen dat hun werk werd overgenomen." De fractie zou het programma in één weekend hebben herschreven. "Dat wordt dan voorafgaand aan de ledenvergadering vrij dringend afgedwongen. Procedureel is er vervolgens weinig tegenin te brengen. Maar mensen zijn onder de indruk van en geïntimideerd door onder meer Andeweg."

Zowel Poot, Van Ommen als Van den Berg beschrijven een incident in het voorjaar, dat voor hen de druppel was en leidde tot hun vertrek als bestuurslid. Van Ommen voerde als bestuurslid een evaluatiegesprek met raadslid Maarten Venhoek. Andeweg was daar bij en kwam tijdens het gesprek ineens erg fel uit de hoek, vertelt Van Ommen. "Ze ging enorm tekeer. Heel onprettig om te ervaren." Van Ommen was door die 'keiharde persoonlijke aanval' zichtbaar aangeslagen en liep huilend weg, vertelt Van den Berg. "Tot hier en niet verder."

Venhoek zegt dat die keiharde persoonlijke aanvallen richting Van Ommen niet hebben plaatsgevonden. Zowel de fractie als het huidige interim-bestuur van D66 Arnhem geven verder aan zich niet te herkennen in het geschetste beeld van de drie oud-bestuursleden. Lees hier hun uitgebreide reactie.

Na het evaluatiegesprek van Venhoek werd er een traject voor mediation binnen de afdeling aangevraagd bij het landelijk bureau, vervolgt Poot. "Vervolgens werd ik gebeld door oud-voorzitter Loor dat het interim-bestuur al rond was", vertelt Poot, die op dat moment nog bestuurslid was. "Dat was in de achterkamertjes bedacht." Hij vond dat wel een 'chique oplossing' omdat het schip zo niet 'stuurloos achterbleef'. "Maar er zitten nu wel mensen waarvan ik verwacht dat ze niet direct voor een cultuurverandering gaan zorgen."

Als Andeweg plaats zou maken is dat een 'begin van de oplossing', vinden alle drie de oud-bestuursleden. "Tijd om ruimte te maken voor andere mensen", stelt Van Ommen. "Nu jagen we leden weg." Maar mensen met macht willen die macht graag behouden, meent zij. "Als je politieke gezichten dit doen, houdt het een beetje op", zegt Poot. "Dit is schadelijk voor de partij. En ik ga geen mooi weer spelen."

Allen wijzen ook naar het veelbesproken rapport Frissen over de Arnhemse bestuurscultuur waarin zij raakvlakken zien binnen de partij. "Wie al te vaak intimideert en schoffeert, krenkt niet alleen personen, maar beschadigt vooral de politiek als institutie", citeert Poot professor Paul Frissen. "En zoals ik toegesproken word, voel ik me geïntimideerd en geschoffeerd. Mensen die nieuw de partij binnenkomen, denken dat dat normaal is. Maar dat is het niet. Ik kon er niet doorheen breken."

"Er is een onveilige omgeving binnen D66 Arnhem waarin sprake is van intimidatie en machtsmisbruik", vat Poot hun verhaal samen. "Dat zorgt voor een verziekte cultuur." Vervolgens wordt er naar de leden gecommuniceerd alsof er niks aan de hand is, stelt Van Ommen. "Maar dit speelt al jaren." Wij waren moe geslagen, verzucht Van den Berg. "We konden gewoon niet meer."