Flatdrama Arnhem: hoe rouwen kinderen om de dood van een klasgenoot?

Leerlingen spraken 's ochtends over het drama en maakten daarna werkjes en berichtjes voor Jelle en zijn zus Romy (8), die door de brand zwaargewond raakte maar inmiddels weer thuis is. De meeste leerlingen reageerden rustig op het nieuws, vertelde schooldirecteur Petra Herbrink al. 'Maar we weten dat reacties ook later nog kunnen komen. We houden overal rekening mee.'

Agmar Butcher: 'Ja, dat is mogelijk. Soms is het meer een soort shock. Ook op die leeftijd heeft zo'n bericht een grote impact. Maar het gevolg van het overlijden, het wegvallen van een klasgenootje, hebben ze op dat moment niet zo overzichtelijk. Jonge kinderen hebben het onomkeerbare van de dood niet altijd meteen door. Ze hebben misschien het idee dat hij over een tijdje weer terugkomt.'

'Door open en eerlijk te zijn. Je moet de info aanpassen aan het niveau van het kind, maar je moet het woord 'dood' wel noemen. Zeg bijvoorbeeld niet dat hij in een diepe slaap is en nooit meer wakker wordt. Juist kinderen op die leeftijd kunnen dan een angst ontwikkelen voor de dood en willen bijvoorbeeld niet meer slapen. Een herdenkingsdienst heeft veel waarde. Kinderen zien het nieuws misschien op het journaal en in hun omgeving wordt er veel over gesproken. Als zij bijvoorbeeld losse woorden opvangen van volwassenen, dan kunnen zij daar hun eigen werkelijkheid van maken en gaat het verhaal zijn eigen leven leiden. Het aansteken van een kaarsje is een voorbeeld van een afscheidsritueel dat kinderen houvast geeft om het verlies te integreren in het leven.'

'In een klas zitten al gauw 32 kinderen, die gaan er allemaal anders mee om. Het ligt aan de opvoeding en de achtergrond van het gezin, hoe er thuis over de dood wordt gesproken. De reacties kunnen variëren van boosheid en verdriet tot heel stil gedrag. Sommige kinderen zonderen zich af, bij anderen komt het negatief gedrag naar voren. Dat kan soms een half jaar of nog later gebeuren. Dat is voor ouders goed om te weten, omdat ze misschien niet direct de link met het nieuws leggen.'

'Het is belangrijk om ruimte te geven aan het uiten van emoties. Door spelenderwijs het gesprek aan te blijven gaan. Je hoeft het er niet continu over te hebben, maar je moet een ingang bieden om met ze in gesprek te gaan. Het kind laat dan merken of hij daar behoefte aan heeft. Wil hij er niet over praten, is het ook oké. Probeer in het gesprek de gevoelens te benoemen en een voorbeeld te stellen. Bijvoorbeeld: 'Mama was even heel verdrietig, maar nu gaat het weer. Zullen we een spelletje doen?' Het kan ook helpen om lijfelijk bezig te zijn. Als kinderen boos zijn, lucht het misschien op om tegen een bal te trappen, boksbal te slaan of te tekenen. Maar ook de kinderen die heel stil zijn, het goed doen en geen opstandig gedrag vertonen, kunnen soms vastlopen. Juist omdat ze zich afzonderen en afsluiten van het contact met anderen.'

'Iedereen maakt een soort slingerbeweging. Aan de ene kant ben je bezig met de toekomst, het leven in het hier en nu. Aan de andere kant is daar het rouwen om het verlies en de pijn die ermee te maken heeft. Het ene moment ben je bezig op het werk, in de klas of op een feestje, dan ben je in gedachten weer terug op de begrafenis en voel je gemis of heb je verdriet. Die slingerbeweging kunnen kinderen sneller maken dan volwassenen. Een halve minuut na het nieuws over de brand willen ze misschien alweer buitenspelen. Het kan lijken of het nieuws ze weinig doet of dat ze het niet goed hebben begrepen, maar dat hoeft helemaal niet zo te zijn. De emoties van verdriet en het gemis zijn hetzelfde, maar volwassenen kunnen beter onder woorden brengen wat ze van binnen voelen. Kinderen moeten dat nog leren.'

Zie ook: Doneeractie voor Arnhemse familie na fatale flatbrand