Een dodelijk ongeluk en 'slechts' een taakstraf, hoe kan dat?

De automobiliste ontkende dat ze zat te bellen tijdens het fatale ongeval, maar volgens de rechtbank in Zutphen is bewezen dat de vrouw in de weer was met haar mobieltje toen zij de kruising naderde. Daarbij past volgens de rechter naast een taakstraf van 240 uur ook een rijontzegging van een jaar.

'Hoe kan dit?', mailt iemand naar Omroep Gelderland. 'Huh'? 'Taakstraf?' 'Schandalig'. 'Gaat nergens meer over!', reageren anderen. 'Ik schrik hier erg van. Een mensenleven is dus niet meer waard dan 240 uur straf en 1 jaar ontzegging. Waar is de rechtvaardigheid?'

Zie ook: Taakstraf voor vrouw die met telefoon in hand dodelijk ongeluk veroorzaakte

Een verkeersongeluk is niet meteen moord of doodslag, zegt hoogleraar Henny Sackers van de Radboud Universiteit. 'Het is pas strafrecht als je je auto echt als moordwapen hebt gebruikt. Dat is iets anders dan een verkeersongeluk. Het woord zegt het al: niet met opzet.'

Dat verschil is cruciaal, zegt ook Ronald Kool. Hij is advocaat en gespecialiseerd in verkeersrecht. 'Het verkeersrecht gaat uit van schuld, niet van opzet. In het verkeersrecht beoordelen we de fout, niet de gevolgen.' Dus als iemand geen voorrang geeft en daardoor komt iemand om het leven, wordt naar de overtreding gekeken, niet naar het gevolg. 'De dader heeft het ook nooit gewild, daarom is er onderscheid tussen opzet en schuld', zegt Kool.

Toch zijn er gevangenisstraffen mogelijk bij een verkeersongeval. Iemand moet dan een ernstige of zeer hoge mate van schuld hebben. Advocaat Kool maakte in zijn praktijk mee dat iemand tot een celstraf werd veroordeeld. 'Dan wordt het een schulddelict. Als je bijvoorbeeld gedronken hebt en een dodelijk ongeluk veroorzaakt', aldus Kool.
In juridische termen kan er ook nog sprake zijn van roekeloos gedrag. 'Dat vind je eigenlijk alleen maar bij bijvoorbeeld straatraces. Als je met gladde banden gaat rijden, terwijl je weet dat dat levensgevaarlijk is', zegt Sackers. De Raad voor de Rechtspraak adviseerde vorig jaar om de term uit de wet te halen, omdat mensen een ruimer begrip hebben bij het woord roekeloos. 

De straffen bij verkeersongelukken zorgen dan ook geregeld voor onbegrip bij nabestaanden. Een opgelegde straf komt totaal niet overeen met het gevoel van verlies. 'Die emotie treedt bijna altijd op bij slachtoffers', ziet Sackers. Ook rechters voelen dat de opgelegde straf tot onbegrip leidt. 'Het verkeersrecht is heel ingewikkeld', schrijft de rechtbank. 'Een kleine onoplettendheid in het verkeer kan verschrikkelijke gevolgen hebben, terwijl een grove verkeersfout zonder slachtoffers kan aflopen. De rechter moet hierbij oorzaak en gevolg scheiden. Dat is moeilijk te begrijpen, helemaal als er dodelijke slachtoffers zijn gevallen', staat op rechtspraak.nl.

Terug naar de zaak in Eibergen. Het Openbaar Ministerie ging uit van ernstige schuld en eiste daarom een half jaar cel, plus inlevering van het rijbewijs voor twee jaar. Dat is in deze omstandigheden (geen alcohol in het spel) de maximale straf. Maar ernstige schuld, dat vond de rechtbank niet bewezen. Die gaat uit van aanmerkelijk onvoorzichtig rijgedrag. En daarom werd de automobiliste veroordeeld tot de maximale taakstraf van 240 uur en moet zij haar rijbewijs een jaar inleveren.