Uitgewerkt ontwerp nieuwe dijk valt mee: ruimtegebruik meer dan gehalveerd

Veel dijken in Rivierenland voldoen niet meer aan de nieuwe normen om de komende decennia bestand te zijn tegen hoogwater. Het is vooral de stevigheid en dus de dikte van de dijk die tekort schiet. Waterschap Rivierenland ging een jaar geleden de boer op met een voorlopig ontwerp voor de nieuwe dijk tussen Tiel en Waardenburg. Toen zag het er nog naar uit dat de dijk aan de buitenkant gemiddeld vijftien meter breder moest worden en aan de binnenkant 25 meter.

Met verder onderzoek, meer berekeningen en ook wat nieuwe uitgangspunten blijkt dat in het huidige ontwerp mee te vallen. Buitendijks hoeft de dijk nauwelijks verbreed te worden en aan de binnenkant komt er nu gemiddeld zo'n vijftien meter bij. Het ruimtegebruik is daarmee meer dan gehalveerd, van veertig tot zeventien hectare.

Marrigje Scheurwater is steeds hoopvoller gestemd over de impact die de dijkversterking zal hebben op haar buurtschap tussen de Zandstraat en de Waaldijk in Opijnen. Als lid van de klankbordgroep strijdt zij voor het behoud van het authentiek Betuwse landschap hier.

'Als ik zie wat er gebeurt met het Betuwse landschap dan denk ik dat we daar best wat hoger op in mogen zetten', zegt zij. 'De combinatie hoogstamboomgaard met oude t-boerderijen is langzamerhand zeldzaam aan het worden. Door al onze inzet begin ik langzamerhand het vertrouwen te krijgen dat daar rekening mee gehouden wordt.'

Scheurwater koos de zwarte populier die achter op haar erf tegen de dijk aan staat als symbool voor haar strijd. Ze bracht de boom in voor de landelijke verkiezing van de 'boom van het jaar'. De zwarte populier werd derde. In het huidige ontwerp ziet het ernaar uit dat de populier gespaard blijft. 'Het waterschap heet de intentie uitgesproken dat hij blijft', constateert de Opijnense tevreden. 'De dijk gaat hier nu naar buiten. Dat vind ik een fijne oplossing. En ik niet alleen hoor, hier vinden ze het allemaal wel een fijne oplossing.'

Afhankelijk van de mogelijkheden gaat de nieuwe dijk wat naar binnen of naar buiten. Een derde mogelijkheid is een technische oplossing zoals damwanden in de dijk. Dan hoeft hij niet verbreed te worden. Dit wordt op dit traject relatief veel toegepast omdat er veel historische panden langs deze dijk staan en de uiterwaarde beschermd natuurgebied is. Over zo'n zes van de twintig kilometer dijk worden deze constructies toegepast.

Waar in het vorige ontwerp nog twee bedrijven en zestien woningen weg zouden moeten voor de dijkversterking, zijn dat nu nog zeven woningen. Het waterschap heeft er daarvan al vier verworven, met drie eigenaren lopen nog gesprekken.

'Het is natuurlijk een goede boodschap die we kunnen brengen', zegt projectleider Henk Havinga. 'En daar zijn we zelf ook blij mee. We kunnen meer huizen sparen en ze beter inpassen. Het is ook minder impact op de omgeving zelf.'

Veel meer dan bij de vorige grote dijkversterking in de jaren negentig worden inwoners betrokken bij de plannen met de dijk. Dat maakt het niet altijd makkelijker, bevestigt Havinga. 'Aan de ene kant is dat ook zo, maar het wordt er ook beter van doordat er eer draagvlak is bij de burgers. En zij hebben vaak ook veel lokale kennis die je goed in kunt zetten. Maar je zult nooit iedereen tevreden kunnen stellen.'

Het waterschap heeft een aantal grote dijkversterkingsprojecten voor de boeg. De kosten hiervan zijn in de ramingen de afgelopen jaren spectaculair gestegen. Naarmate de uitwerking van het ontwerp vordert, kunnen die kosten echter ook weer dalen. Daarbij kan het waterschap bijvoorbeeld ook wat minder ruime veiligheidsmarges kiezen. Het project Tiel-Waardenburg laat dat nu zien. Hoewel er nog geen exacte kostenraming is, is het wel al duidelijk dat de kosten dalen naarmate het ontwerp meer gedetailleerd wordt. Momenteel worden deze geraamd op zo'n 230 miljoen euro, waar het voorheen nog gesproken werd van 370 miljoen euro.