Eén op drie Gelderse baggerladingen is foute boel

Zeker 100 ladingen met vervuilde grond worden elk jaar in Gelderland op het nippertje tegengehouden. In die ladingen zit te veel bouwafval, asbest of andere rotzooi. Een deel van de partijen is afgekeurd, omdat de administratie niet in orde is. Dat antwoordt toezichthouder Rijkswaterstaat op vragen van Omroep Gelderland.

Het is onduidelijk òf en hoeveel ladingen met vervuilde grond de controle wèl ongehinderd passeren. Rijkswaterstaat en andere toezichthouders controleren ter plekke niet elke lading die de plas in gaat. 'De partijen grond worden bij het storten steekproefsgewijs gecontroleerd', zegt Jenneke Blok van Rijkswaterstaat. Alle aangeboden ladingen worden vooraf wel administratief gecontroleerd, zo stelt Rijkswaterstaat. 

'Die controle zou veel beter moeten', vindt Alex de Meijer, beleidsmedewerker van de Gelderse Natuur en Milieufederatie (GNMF), 'de overheid heeft allerlei controle-instanties uitgekleed. Ondernemers zouden zelf moeten controleren, een kwestie van de slager keurt zijn eigen vlees. Dat lijkt me nooit goed.'

Al ruim tien jaar mag in de voormalige zandwinningsplassen zand en licht vervuilde bagger worden gestort. Dat licht vervuilde bagger, blijkt soms flinke hoeveelheden verontreinigd bouwafval of asbest te bevatten. En dat stinkt.

Uit een uitzending van Zembla bleek vorige week dat Belgisch bouwafval, smurrie uit Amsterdamse grachten en rotzooi uit de afgraving van de Parijse metro in Gelders water wordt gedumpt.

Burgercollectief Dreumel gaf bij Omroep Gelderland eerder al aan dat er plastic en piepschuim op de oever van de Vonkerplas dreef.  Zij vreesden het afvoerputje van Europa te worden, omdat baggeraars de bagger van ver over de grens halen. En dat materiaal is erg lastig te controleren.

Een deel van de baggeraars en delfstoffenwinners in de zandplassen van Gelderland staat er wel goed op, zegt De Meijer. 'Bij ons is ook geen enkele verdachte lading bekend', zegt Iwan Reerink van K3Delta uit Andelst.Hij pleit ook voor een goede controle.

Dat bedrijf is de grootste exploitant van de plassen bij de grote rivieren. K3Delta houdt vol dat er niks in de plassen wordt gestort, wat volgens de wet verboden is. Ze hebben ook geen 'zwarte lijst' van baggeraars die wel proberen de wet te overtreden.

Klik hier voor het volledige overzicht.

De controle op het aangevoerde bagger en zand lijkt allesbehalve grondig en is in Gelderland ook nog eens versnipperd over meerdere instanties. In 36 diepe plassen in deze provincie wordt bagger gestort om de plassen te verondiepen, zoals het minder diep maken van de voormalige zandwinningsgaten wordt genoemd.

De controle op die 36 plassen ligt bij tenminste vijf instanties, afhankelijk van de plaats. Rijkswaterstaat houdt toezicht op 15 plassen, de voormalige zandwinningsgaten langs de grote rivieren. De drie waterschappen in de provincie houden daarnaast toezicht op 21 plassen verder van de rivieren. Om het nog ingewikkelder te maken: bij de plassen die eigendom zijn van Rijkswaterstaat, zoals de Afferden en Deestse Waarden langs de Waal, is de Inspectie voor Leefomgeving en Transport toezichthouder.

Volgens Rijkswaterstaat gaat het jaarlijks om 300 tot 600 ladingen, waarvan de bedoeling is dat die in de plassen wordt gestort. Een op de drie ladingen houdt Rijkswaterstaat dus tegen, omdat het zaakje stinkt. Hoeveel ladingen bij de waterschappen wordt afgekeurd is niet duidelijk. Ook daar gaat het waarschijnlijk om vele tientallen vervuilde ladingen per jaar. 

Milieuclub GNMF pleit er voor om alleen nog bagger en zand uit eigen land te storten in de zandwinningsplassen. Dan zou de herkomst van het materiaal makkelijk te controleren zijn. 'Het lijkt me ook niet dat alle 36 plassen verondiept kunnen worden', zegt De Meijer van GNMF. '36 plassen is veel te veel.'

De Nijmeegse ecoloog Piet-Jan Westendorp adviseert om meteen te stoppen met verondiepen. Hij doet in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat onderzoek naar het verondiepen. Dat onderzoek zal pas in 2021 afgelopen zijn, maar Westendorp durft het nu al wel aan om te stellen dat het echt niet goed is voor de natuur. Daarom adviseert hij staatssecretaris Stientje van Veldhoven om direct te stoppen.