Nieuw bloedluismedicijn roept weerstand op

Ook eierhandelaren krijgen van Duitse afnemers te horen dat ze geen eieren willen als het nieuwe bloedluismiddel is gebruikt. Volgens pluimveehouder Torsius gaat het om een legale variant van het verboden middel fipronil.

Het illegaal gebruik van fipronil door het Barneveldse bedrijf Chickfriend veroorzaakte een eiercrisis in 2017. In het nieuwe bloedluismiddel, exzolt, zit de werkzame stof fluralaner. Het is dan wel een andere chemische stof, maar de werking is volgens de pluimveehouder hetzelfde. Niet alleen hij is huiverig. Meerdere pluimveehouders gebruiken het niet, uit angst voor een nieuwe crisis.

In de zomer van 2017 werd door het Barneveldse bedrijf Chickfriend tijdens een behandeling tegen bloedluis, een mengsel met daarin het verboden middel fipronil gespoten. De chemische stof fipronil werd door het bedrijf verzwegen. De overheid blokkeerde boerderijen nadat duidelijk werd dat in eieren en kippen en mest ook fipronil terecht was gekomen. Ontelbaar veel met fipronil vervuilde kippen en eieren werden vernietigd.  

De zorgen rondom het middel exzolt zijn onterecht, stelt parasitoloog Paul Overgaauw verbonden aan Universiteit in Utrecht. Exzolt is volgens Overgaauw een medicijn tegen bloedluis dat goedgekeurd is door een Europese Autoriteit.

'Het is niet vergelijkbaar met fipronil. Het is een diergeneesmiddel', vertelt hij. Sterker nog: het zal mogelijk straks ingezet worden bij mensen om zo de uitbraak van malaria tegen te gaan. Het Radboud UMC is bezig met een onderzoek daarnaar, vertelt hij. 'Mensen kunnen het zelfs drinken', aldus Overgaauw.  

'We hebben eindelijk een medicijn tegen bloedluis dat werkt en veilig is voor mens en milieu. Het is dé oplossing voor het dierenwelzijnsprobleem met bloedluis waar jarenlang naar is gezocht', meent hij. Ook hoeven consumenten volgens hem niks te vrezen, na behandeling kunnen eieren gewoon gegeten worden.

Bloedluis is een dierenwelzijnsprobleem. Luizen drinken het bloed van kippen, die daardoor verzwakt of soms zelfs sterven door bloedarmoede. Pluimveehouders en dierenartsen worstelen al jaren om het bloedluizenprobleem waar de kippen mee te maken hebben op te lossen. Er zijn relatief weinig middelen beschikbaar om bloedluis te bestrijden. Wetenschappers verbonden aan de Wageningen Universiteit en Research doen op dit moment onderzoek naar de bestrijding van bloedluis. Alternatieven bestrijdingsmethoden zijn er nu bijna niet. Pluimveehouders kunnen de kippenstallen verhitten om zo bloedluis te doden of ze zetten bepaalde poeders in. 

Volgens dierenarts Peter Wijnen, verbonden aan de Pluimveepraktijk de Achterhoek, wordt het bloedluismedicijn voorgeschreven door dierenartsen. Zo'n vijftig procent van de pluimveehouders, die verbonden zijn aan de praktijk, gebruiken het middel ook. 'Het is een effectief middel tegen bloedluis. Het wordt wereldwijd gebruikt door pluimveehouders en is een bewezen, veilig diergeneesmiddel. Maar, voor alle medicijnen geldt, volg het advies van de dierenarts en volg de bijsluiter.' 

'Het middel komt via het drinkwater, in de bloedbaan van de kip terecht. Bloedluizen krijgen bij het drinken van het bloed het middel binnen en gaan dan dood', legt de dierenarts uit. Het klopt volgens hem dat er een chemische stof in het lijf van de kip komt bij toediening. 'Daarom zien dierenartsen ook toe op het gebruik van het medicijn', vertelt hij. Verder worden eieren ook extra gecontroleerd bij de eierhandelaren op stoffen om zo de veiligheid van het product te waarborgen.

Na de fipronilcrisis is het monitoren en screenen van stoffen in eieren ook verscherpt door onder andere de controlerende instantie binnen de pluimveesector: IKB-ei.

De pluimveedierenarts uit de Achterhoek begrijpt wél de mogelijk angst bij vooral pluimveehouders die twee jaar geleden zijn getroffen door de fipronilcrisis. 'Als je spreekt over chemische stoffen, is dat altijd lastig. Het hangt altijd af van de dosering en van de toxiciteit van een stof', vertelt Wijnen. 'Als het nieuwe middel exzolt foutief wordt gebruikt, kan de giftige stof fluralaner wel in de eieren terecht komen.'

Van pluimveehouders horen we dat een supermarktketen uit Duitsland aan eierhandelaren laat weten dat ze géén eieren willen als er exzolt is gebruikt. Wijnen: 'Ik vind het jammer dat een supermarkt af gaat op paniek verhalen in de media. Juist nu er een bewezen, veilig medicijn is tegen bloedluis. Zo gaat de supermarkt op de stoel van de wetenschap, overheid en van de dierenarts zitten', vindt hij. 

Het welzijn en de gezondheid van de kip kan bij bloedluisbesmetting dusdanig worden aangetast dat het zelfs onverantwoord kan zijn om het middel niet in te zetten. Volgens Overgaauw is het 'chemofobie' zoals zijn collega bij de universiteit eerder heeft gezegd. 'We eten alleen maar chemische stoffen, laten we eerlijk zijn. Dat is nu eenmaal zo. '

Een nieuwe crisis verwacht Wijnen ook niet. Fipronil is overigens ook niet gevaarlijk geweest, stelt hij. Na behandeling met exzolt kan er volgens wetenschappelijk onderzoek gewoon veilig een ei worden gegeten. 'Eieren blijven veilig en lekker', stelt Wijnen. Toch blijft pluimveehouder Torsius stellig. 'Ik gebruik het niet, het middel is bovendien duur en chemicaliën wil ik niet.'

Ook de consument zal chemische stoffen in eten niet langer accepteren, verwacht hij. Overgaauw roept boeren op mits het nodig is gewoon het bloedluismedicijn in te zetten.'Er is géén enkele reden om dit niet te gebruiken.'

Fabrikant MSD Animal Health benadrukt dat exzolt veilig is. 'Aan de introductie ging een jarenlang onderzoekstraject vooraf. Er is niets belangrijker dan de veiligheid en werkzaamheid van onze producten, en de gezondheid en het welzijn van dieren.'

Volgens MSD is exzolt het eerste geregistreerde diergeneesmiddel voor de bestrijding van vogelmijt, ook wel bloedluis genoemd. 'Het is bekend dat vogelmijten de diergezondheid en het dierwelzijn ernstig aantasten. Pluimveehouders en dierenartsen geven aan blij te zijn dat ze nu op een verantwoorde en effectieve wijze met een geregistreerd diergeneesmiddel vogelmijt kunnen bestrijden. We moedigen pluimveehouders aan te overleggen met hun dierenarts over de behandeling van vogelmijt als ze vragen hebben.'