Nieuws

Tekort jeugdzorg nog groter dan gedacht: 'Waardeloos dat wachtlijsten terug zijn'

Hans Esmeijer.
Gemeenten slaan massaal alarm over de tekorten in de jeugdzorg. Die zijn opgelopen tot meer dan 78 miljoen euro in onze provincie, zo blijkt uit onderzoek van Omroep Gelderland. Maar diezelfde gemeenten lobbyden jarenlang zélf bij het Rijk om over de jeugdzorg te gaan, zegt oud-politicus Hans Esmeijer. Dat lijkt iedereen te zijn vergeten. Jarenlang was Esmeijer verantwoordelijk voor de jeugdzorg bij de provincie. De chaos die nu is ontstaan vindt hij 'waardeloos'. © Omroep Gelderland
APELDOORN - Gemeenten slaan massaal alarm over de tekorten in de jeugdzorg. Die zijn opgelopen tot meer dan 78 miljoen euro in onze provincie, zo blijkt uit onderzoek van Omroep Gelderland. Maar diezelfde gemeenten lobbyden jarenlang zélf bij het Rijk om over de jeugdzorg te gaan, zegt oud-politicus Hans Esmeijer. Dat lijkt iedereen te zijn vergeten. Jarenlang was Esmeijer verantwoordelijk voor de jeugdzorg bij de provincie. De chaos die nu is ontstaan vindt hij 'waardeloos'.
door Jenda Terpstra en Gerwin Peelen
Met verbazing volgt oud-gedeputeerde Hans Esmeijer (73) het debat over de tekorten in de jeugdzorg. Vooral de open brief van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten aan het kabinet deed zijn wenkbrauwen fronsen. Als het Rijk er geen geld bijdoet, zo las hij, dan zou de VNG de taak jeugdzorg ‘terugleggen’ bij het Rijk.
‘Zijn ze vergeten dat jeugdzorg bij de provincie vandaan komt?’, vraagt Hans Esmeijer zich af. De gepensioneerde politicus zit in zijn woonkamer in Apeldoorn. De witte muren hangen vol moderne kunst. Op de salontafel ligt een waaier aan dagbladen. Esmeijer was tot 2011 verantwoordelijk voor de jeugdzorg: een bijzondere, maar ingewikkelde taak.

Hartverscheurend

'Als verantwoordelijke hoor je als eerste over de meest ernstige gevallen', zegt Esmeijer. Kinderen die werden mishandeld, opgesloten, seksueel misbruikt, uitgehongerd. Soms overleed een kind. ‘Dan hadden wij iets niet op tijd gezien. Hartverscheurend!’
Hij sprak met politieagenten die ’s nachts een kind op straat troffen. Nergens was plek, de cel was de enige oplossing. 'Ik sprak toen met de zorginstellingen af dat er altijd een crisisplek beschikbaar moest zijn.' 

Wachtlijstpolitie

Als gedeputeerde bedacht Esmeijer de ‘wachtlijstpolitie’: een groepje van drie onafhankelijke mensen dat instellingen bezocht en keek hoe de wachtlijsten konden worden verkort. Het was ludiek bedoeld, maar het werkte: in 2007 waren alle wachtlijsten weggewerkt.
In diezelfde tijd, herinnert Esmeijer zich, was de VNG namens de gemeenten al intens aan het lobbyen bij het Rijk. De jeugdzorg zou beter bij gemeenten passen. Zij stonden dichterbij de burger en konden eerder ingrijpen, was het idee. Preventie, dat scheelde bovendien geld.
De kans van slagen was bij voorbaat al nihil'
Hans Esmeijer
‘Ik was er niet op tegen’, zegt Esmeijer. ‘Maar ik waarschuwde de Gelderse gemeenten en de VNG dat het geleidelijk moest gaan.’ Een gemeente die zijn zaken op orde had, kon extra taken krijgen. Totdat ze alle taken van de provincie konden overnemen. Zo had hij het liever gezien. 
Maar zo geleidelijk ging het niet. VNG en de gemeenten ‘wonnen’ de lobby. Niet alleen werden ze in 2015 verantwoordelijk voor jeugdzorg, ook werd er direct bezuinigd. Gemeenten kregen zo’n 200 miljoen euro minder te besteden. Dat bleek een strop. 'Met alle tekorten van nu als gevolg.'

Hoe groot zijn de tekorten?

Omroep Gelderland vroeg aan alle Gelderse gemeenten hoe groot hun tekort in 2019 op jeugdzorg is. Zo'n 30 gemeenten beantwoordden die vraag. In totaal komen de gemeenten op een tekort van meer dan 78 miljoen euro uit. Dat is meer dan de provincie onlangs uitrekende. Zij kwam  op een totaal op een tekort van 69 miljoen euro. 

Vorige maand beloofde de Rijksoverheid extra geld voor de jeugdzorg. Maar volgens sommige gemeenten is dat lang niet genoeg om het gat te dichten.


De kans van slagen was bij voorbaat al nihil, zegt Esmeijer. ‘Ik moest jaarlijks al geld uit de provinciekas bijleggen. Jeugdzorg is duur, en het is alleen maar duurder geworden.' Want inderdaad, gemeenten zitten dichterbij de burger en zien meer. Maar budget om iedereen te helpen is er niet. Het gaat daarom ten koste van de gemeentekas. 'Voor burgers is het nu slechts hopen dat ze in een gemeente wonen die er genoeg bij kan leggen', zegt Esmeijer.

Voorzien

De VNG en het Rijk hadden de problemen kunnen voorzien, daar is Esmeijer van overtuigd. Tegelijkertijd is hij bescheiden: ‘Als je jarenlang verantwoordelijk bent geweest zoals ik, dan zit je tijd er op. Dan moet je ook even je mond houden.’
Toch reageert hij nu. Hij baalt ervan hoe het gaat. De lange wachttijden die eens waren weggewerkt, zijn helemaal terug. Esmeijer vindt dat in één woord ‘waardeloos’. ‘Ik heb het toch zo betreurd dat de provincie geen tijd heeft gekregen om de verantwoordelijkheid geleidelijk en warm over te dragen.’ Van het jeugdzorgsysteem waaraan hij jarenlang heeft gebouwd is weinig over. 
Maar voor vingerwijzen is het te laat. Er moet nu geld bij, zegt ook hij. Want voor het huidige bedrag kunnen gemeenten de taak jeugdzorg niet uitvoeren. Het belangrijkste, zegt Esmeijer, is dat gemeenten naast het geld de tijd krijgen. Tijd om alles goed te organiseren. ‘Ik ben twaalf jaar verantwoordelijk geweest. Dat was te kort om de jeugdzorg goed te laten werken.'
Omroep Gelderland vroeg herhaaldelijk om een reactie van VNG op de uitspraken van Esmeijer. Het lukte de VNG helaas niet om te reageren. 
Reageren? Mail naar jterpstra@gld.nl.
💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip of opmerking? Stuur ons een bericht op 06 - 220 543 52 of stuur een mail: omroep@gld.nl!