Zin in Zondag | De dominee komt voorbij | Marianne Schulte Kemna

Luister hier naar het fragment

Tijdens onze kerkdiensten in de Penitentiaire inrichting zingen we altijd.

We zijn rijk met een aantal vrijwilligers, die ook als pianiste of gitarist onze samenzang ondersteunen. En regelmatig komen er muziekgroepen of koren in de inrichting om mee te doen met een kerkdienst; of - af en toe - voor een concert…

De PI is in principe gastvrij voor muziekgroepen die door de Geestelijke Verzorging zijn uitgenodigd. Maar voor een koor dat zich voor de éérste keer moet voegen naar de regels van de justitiële inrichting, is alleen al de binnenkomst spannend. Iedereen moet natuurlijk correct zijn aangemeld en moet zich ter plekke kunnen identificeren. Mobieltjes, tablets, en andere elektronische apparaten moeten in een kluisje worden achter gelaten. En vervolgens moet iedereen piepvrij door de detectiepoort. “Ja, ook uw schoenen moeten op de band”. “Misschien is het de gesp van uw ceintuur, of een sleutel in de broekzak die nog piept?”

Op Schiphol, op weg naar vakantie, nemen reizigers deze procedure zuchtend voorlief. In de PI ervaren ‘eerst -bezoekers’ de controlerende apparatuur soms als benauwend. Hoe groter het koor, hoe meer geduld de procedure vraagt van álle betrokkenen. Als er dan maar íemand vriendelijk glimlacht of een begripvolle opmerking maakt! Dat is vaak genoeg om het ijs te breken en weer contact te voelen…Dan besef je dat de persoon achter de beveiligde balie een man of vrouw is net als jezelf. Zij doen hun werk en jij je vrijwilligersinzet.

De pastor of dominee neemt het koor mee naar de sportzaal die voor de gelegenheid tot kerkzaal is omgetoverd. Dirigente, pianist en koorleden vinden hun gewenste opstelling en even later komen de kerkgangers binnen.

“Dit is de dag, die de Heer ons geeft”, ‘Create in me a clean heart’…’Ga met God en hij zal met je zijn’… Hoe meer ritme in de muziek zit, hoe enthousiaster het gehoor; en hoe liever er wordt meegezongen. Meer gedragen melodieën, meditatief repertoire, spreekt vooral degenen aan die er van huis uit mee vertrouwd zijn.

Vaak is er tijdens het eerste lied al te voelen of er contact is tussen de kerkdienstbezoekers en het koor. Soms gebeurt het dat de dirigent de zangeressen uit de zaal als het ware opneemt in zijn koor. Dat is pas samenzang! Hartstochtelijke liederen, solo’s of ook instrumentale stukken oogsten applaus midden in de kerkdienst. En even later wordt het muisstil als we aandachtig onze gebeden uitspreken voor de Enige die altijd luistert.

Als er verbondenheid is ontstaan in het sámen zingen tijdens de kerkdienst, mengen koorleden en kerkdienstdeelneemsters als vanzelf tijdens het koffie en thee drinken. Bij de piano staat nog een groepje rond de pianiste en neuriet een melodie mee. Er worden complimenten uitgewisseld. Hier en daar ontstaan voorzichtige gesprekjes.

Sommige kerkdienstdeelneemsters zeggen na zo een viering, dat het voelde als ‘buíten’; even ‘niet gevangen maar vrij…’ Een voorproef op wat dichterbij komt, straks…

Ook met de koorleden is er vaak iets gebeurd, tijdens zo een kerkdienst. Terwijl de pastor de groep naar de uitgang brengt, klinkt er verbazing, schaamte en ontroering. De een is zich bewust geworden van haar beelden en vooroordelen vooraf; een ander heeft een mens ontmoet die haar zus of dochter, haar moeder of oma had kunnen zijn…

De meeste koren willen na die eerste keer graag terugkomen …en doen het ook!