Honderden autobranden in Gelderland: 'De boosheid gaat steeds meer overheersen'

Op basis van Alarmeringen.nl is goed te zien waar sinds 2015 autobranden waren. De database bestaat uit zogeheten P2000-meldingen, het alarmeringssysteem van de hulpdiensten. In opdracht van Omroep Gelderland filterde Alarmeringen.nl de meldingen over autobranden eruit. Daaruit blijkt dat vorig jaar ruim 500 keer een autobrand werd gemeld. Het aantal auto's dat daadwerkelijk uitbrandde ligt hoger, omdat vaak meer dan een auto ten prooi valt aan de vlammen.

Vooral in de grote steden komen vaak autobranden voor. De meeste worden gesticht op donkere dagen. Het Verbond van Verzekeraars ziet in die maanden een stijging, met een piek in januari. Vooral tijdens oud en nieuw branden veel auto's uit, die schade wordt pas de volgende dag (dus in januari) gemeld.

Gerrie Vervat uit Ede raakte twee auto's kwijt door brandstichting. 'Dat is behoorlijk in de papieren gelopen. We hadden ze verzekerd, dus we kregen de dagwaarde terug, maar je schiet er altijd bij in. Kerken en moskeeën hebben een fonds opgericht, daar kregen we ook nog wat van. We hadden twee goed onderhouden auto's, maar hadden pech met de nieuwe. Ik kan je wel vertellen waar het vakantiegeld naar toe ging: koppakkingen die lek raakten, koppelingsplaten die vervangen moesten worden. Dat is heel jammer.'

Vervat heeft lang last gehad van autobranden. 'Zeker in het begin zit je bij het minste of geringste rechtop in bed, maar dat is nu wel voorbij. We hebben het redelijk achter ons gelaten, maar het is altijd een heel vervelend gevoel als ze inbreuk maken op je eigendom', zegt Vervat.

'Ik had er niet bij stilgestaan dat het zoveel impact zou hebben, zegt Ronald Balvers uit Culemborg. Zijn auto was één van de negen auto's die in augustus in één nacht in vlammen opging. 'Je wordt er continue aan herinnerd: de verbrande bosjes naast de plek waar je je auto parkeert, de boom die beschadigd raakte en nu al blad verliest. Maar ook het gevoel dat de brand over zou kunnen slaan naar je huis en dat je mogelijk nog veel meer kan verliezen. Die mensen die dat doen, hebben geen idee wat ze mensen aandoen.'

Balvers woont tijdelijk in het doodlopende straatje in Culemborg, tot ze hun nieuwe gezinswoning in de Culemborgse wijk Parijsch kunnen betrekken. 'We kunnen niet wachten, vooral de kinderen. Ze slapen slecht en zijn bang dat het weer gebeurt. Deze plek voelt niet veilig meer. Als ik 's avonds auto's hoor rijden of mensen hoor, kijk ik naar buiten. We hebben zelfs een tijdje het gordijn helemaal opengehouden. In eerste instantie reageer je praktisch, maar de boosheid gaat steeds meer overheersen. Ik baal ervan dat mensen mijn gevoel van veiligheid moedwillig beschadigen.'

Zelden wordt iemand aangehouden voor een autobrand. Voor de politie is het lastig verdachten op te sporen; brandstichters laten vaak weinig sporen achter en de vlammen vernietigen sporen. Tenzij iemand op heterdaad wordt betrapt of er goede camerabeelden zijn, is het lastig om de brandstichter te pakken.

De politie doet sporenonderzoek en analyseert gegevens van de autobranden. 'We zetten in op het vergroten van de heterdaad pakkans', zegt Ruud Visser van de politie. 'Dit betekent het op de beste manier inzetten van onze menskracht in tijd en plaats. Juist hierbij is de hulp en informatie van burgers cruciaal. Samen zien en horen we veel meer.'

Volgens forensisch psycholoog Ernst Ameling worden dit soort branden gesticht door mensen die niet 'gezien' worden. Ameling: 'Ze functioneren marginaal, hebben vaak geen werk, relatie of kinderen. Op deze manier kunnen ze hun boosheid kwijt en veroorzaken ze commotie. Zo zijn ze ineens belangrijk en dat zijn ze nooit geweest.'

Het is de vraag of er sprake is van pyromanen. Waarschijnlijker gaat het om meerdere daders die autobranden stichting uit baldadigheid.

Ruim 75 procent van de autobranden is aangestoken, schat het Verbond van Verzekeraars. Met een schadepost van 25 miljoen euro per jaar zijn autobranden een relatief klein deel van wat verzekeraars aan schade uitkeren.

Ter vergelijking: er zijn ongeveer 800.000 aanrijdingen per jaar en nog eens 200.000 schadeclaims door storm, hagel enz. Dat betekent niet dat verzekeraars niet willen dat er niet wordt opgetreden. 'Iedere autobrand is er één te veel', zegt Rudi Buis van het Verbond van Verzekeraars. 'Het is een misdrijf, daar moet je tegen optreden. Bovendien is de impact voor de eigenaar vaak groot.'

Het Verbond van Verzekeraars houdt cijfers bij van het aantal autobranden, maar alleen van gevallen waarbij schade uitgekeerd wordt. Dan gaat het om auto's die WA+ of all-risk verzekerd zijn.

Oudere auto's zijn vaak alleen verzekerd voor schade aan anderen (WA). In dat geval keert de verzekering niets uit en draait de eigenaar van de auto op voor de schade. De schade per autobrand loopt doorgaans op tot zo'n 5000 euro, schatten de verzekeraars. Dat is veel geld, zeker voor mensen die het toch al niet breed hebben.

Culemborg wordt al jaren met enige regelmaat opgeschrikt door autobranden. Laatst gingen er in een nacht 9 auto's in vlammen op. De politie ziet geen patroon. Toen een verdachte werd aangehouden,gingen de branden door. De verdachte werd later vrijgelaten.

De politie lijkt geen grip te kunnen krijgen op de brandstichters. Soms worden nieuwe technieken ingezet. Toen de Edese wijk Veldhuizen door (auto)branden werd geteisterd, werd op verzoek van de politie een drone van Defensie ingezet. Zonder het gewenste resultaat: er werd niemand aangehouden voor brandstichting. Wel leidde het ertoe dat agenten een achtertuin binnenvielen omdat iemand een vuurkorf aanstak.

Je kunt je auto op een goed verlichte plek parkeren, waar jij of je buren goed zicht hebben op je wagen. Daarnaast roept de politie mensen op om snel 112 te bellen bij onraad. Ook probeert de politie steeds meer camerabeelden te gebruiken bij de opsporing.

Inmiddels zijn meer dan 160.000 particuliere beveiligingscamera's aangemeld bij het project 'Camera in Beeld'. 'Dan zien we in één oogopslag waar beeldmateriaal beschikbaar is in de directe omgeving van een delict. Ook bij autobranden', zegt Ruud Visser van de politie. 'Buurt WhatsApp-groepen leveren een hele positieve bijdrage in het verhogen van de veiligheid in de wijk.'

Omroep Gelderland visualiseerde de meldingen van Alarmeringen.nl en maakte de onderstaande kaarten waarin je kunt zien hoe vaak het in jouw woonplaats mis ging. Voor Apeldoorn, Arnhem, Culemborg, Ede, Nijmegen en Tiel hebben we aparte kaarten gemaakt over de periode 2015 tot augustus 2017.

Kaart autobranden Apeldoorn (2015-aug 2017)

Kaart autobranden Arnhem (2015-aug 2017)

Kaart autobranden Culemborg (2015-aug 2017)

Kaart autobranden Ede (2015-aug 2017)

Kaart autobranden Nijmegen (2015-aug 2017)

Kaart autobranden Tiel (2015-aug 2017)