Autismevereniging wil groot onderzoek naar pgb-zorg

Onlangs kwamen de bedrijven Zorg en Ondersteuning uit Ermelo, Rigtergroep uit Nijmegen en De Zorgdrager uit Arnhem in het nieuws, omdat deze zorgverleners verdacht worden van fraude. Woldhuis vraagt zich af of dit incidenten zijn of dat er een structureel probleem is in deze zorgtak. Zij wil dat individuele klachten onderzocht worden om op die manier zicht te krijgen op de problemen die er spelen.

'Het is belangrijk dat er een risicoprofiel komt om erachter te komen om welke bedrijven het gaat. Maar we willen ook dat er onderzoek komt naar de rol van de zorgkantoren, de toezichthoudende organen en de Sociale Verzekeringsbank.'

Sinds 2015 krijgen budgethouders hun pgb niet meer op hun eigen bankrekening gestort om de zorg te betalen. Om fraude te voorkomen, besloot staatssecretaris Van Rijn dat de Sociale Verzekeringsbank voortaan de zorgverleners betaalt. 'Maar het lijkt erop dat deze verandering niet heeft geleid tot minder misbruik. Er duiken nog steeds verhalen op over pgb-fraude', zegt Woldhuis.

Omroep Gelderland toonde eerder al aan hoe de controle op pgb-fraude faalt. De omroep sprak in de afgelopen jaren tientallen cliënten en andere betrokkenen en uit die gesprekken blijkt dat er nog steeds genoeg mogelijkheden zijn om te frauderen. Cliënten krijgen vaak geen urenbriefjes te zien, zodat ze niet kunnen controleren hoeveel uren zorg er worden gedeclareerd. Als er wel getekend moet worden door cliënten, komt het voor dat cliënten onder druk worden gezet om te tekenen. 

Als een cliënt niet tekent, tekent een bewindvoerder. Maar deze controleert niet of de zorg ook daadwerkelijk is geleverd. De Branchevereniging voor Professionele Bewindvoerders en Inkomensbeheerders erkende twee jaar geleden al dat bewindvoerders niet de kennis hebben om de kwaliteit van zorg te kunnen controleren. 'Wij zitten niet naast de cliënt op de bank als er zorg wordt verleend, dus weten wij ook nooit zeker of papier en praktijk hetzelfde zijn. Mensen die kwaad willen en misbruik willen maken van kwetsbare mensen, het zal altijd blijven, helaas’, aldus Bram van Vegchel van de branchevereniging.

De branchevereniging maakt zich ook zorgen over de dreigementen aan het adres van bewindvoerders en curatoren. Die worden regelmatig voor de rechter gedaagd door zorgverleners en hun cliënten. Het gaat vooral om zorgverleners die via persoonsgebonden budgetten zowel zorg bieden als een woning regelen voor een cliënt. Deze zorgverleners hebben allerlei trucjes om cliënten onder hun hoede te krijgen. Het gaat om kwetsbare cliënten die in het bezit zijn van hoge persoonsgebonden budgetten, van vaak meer dan 40.000 euro per jaar.

'Cliënten zijn vaak doodsbang. Als ze niet akkoord gaan met de facturen dan zijn ze bang om hun woning te verliezen. De zorgverleners gaan dan tegen hun cliënten over de bewindvoerder mopperen en krijgen het voor elkaar om ons voor de rechter te dagen. Vaak staat er al een zelf geregelde bewindvoerder klaar die het stokje over wil nemen en die wellicht gemakkelijker meewerkt met het tekenen van facturen', zo verklaarde een bewindvoerder.

Meerdere bronnen geven ook aan dat er indicaties aangedikt worden. Zorgverleners kunnen er zo voor zorgen dat er voor een cliënt meer zorggeld binnenkomt dan nodig is. Het komt voor dat cliënten betaald worden door een zorgverlener om zich slechter voor te doen dan dat ze zijn om zo een hogere indicatie en dus meer geld te regelen.

Twee jaar geleden constateerde de Inspectie SZW die onderzoek doet naar pgb-fraude dat het aantal meldingen over vermoedens van zorgfraude toenemen. Volgens de inspectie lijken georganiseerde (criminele) verbanden in toenemende mate op systematische en grootschalige wijze te frauderen met zorggelden, met name met pgb.

En dat is Swanet Woldhuis van de Nederlandse Vereniging voor Autisme een doorn in het oog. 'Fraude kan het voortbestaan van het pgb in gevaar brengen. Dat is onacceptabel. Voor veel van onze leden is het budget van onschatbare waarde, onder andere om mee te kunnen blijven doen in de maatschappij. Zij krijgen hierdoor langdurig zorg op maat.' Woldhuis erkent dat de fraude zich niet beperkt tot de pgb-zorg, maar dat dit ook bij zorg in natura voor komt. Ze wil daarom dat er een breed onderzoek komt. Ook naar de manier waarop indicaties gesteld worden.

Sinds 2015 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor het toezicht op de zorg die via de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) verstrekt wordt. Gelderse gemeenten besteden dit toezicht uit aan de GGD's. Een slechte keuze vindt Woldhuis. 'GGD's moeten als uitvoerende instantie ook samenwerken met zorgaanbieders. Hierdoor is de GGD niet onafhankelijk. Het is daarom geen verstandige keuze dat deze instantie de zorgaanbieders controleert.'

De gemeente Arnhem liet onlangs een onderzoek uitvoeren door Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden waar de GGD onder valt. Dit naar aanleiding van de klacht van de familie Bruil uit Oosterbeek tegen zorgaanbieder Woonzorgnet. De gemeente Arnhem gaf opdracht om een algemeen onderzoek te doen naar de zorgaanbieder. De familie Bruil werd niet gehoord en hun klacht werd niet onderzocht. 'Dat is kwalijk. Individuele klachten moeten juist serieus genomen worden. Want als je daar goed naar luistert, krijg je juist zicht op wat er aan de hand is', zegt Woldhuis.

Ondertussen maakt een groot aantal zorgaanbieders nog steeds veel winst. In 2015 bestudeerden hoogleraren Harrie Verbon en Jeroen Suijs van Tilburg University in opdracht van Omroep Gelderland de jaarverslagen in de zorg. Verbon was verbijsterd na het bestuderen van de cijfers in de zorgsector.

'Mijn conclusie is dat te veel zorgbedrijven te veel winst maken. Het gaat om overheidsgeld dat bedoeld is voor de zorg, maar dat niet allemaal aan zorg is besteed. Dat vind ik volstrekt verwerpelijk.'

Hoogleraar Accountancy Jeroen Suijs heeft twee verklaringen voor de hoge winstmarges. 'Of de bedrijven werken heel erg efficiënt, of ze strijken zorggelden op door meer zorg te declareren dan te leveren. Bijvoorbeeld wanneer een bedrijf 1 uur zorg declareert, terwijl er maar een half uur zorg is geleverd.' Volgens Suijs betekent het in beide gevallen dat de overheid minder geld zou kunnen besteden aan de zorg, zodat de zorgkosten omlaag gaan. Volgens de hoogleraren zou er 1 miljard euro bespaard kunnen worden.

Lees hier meer over ons onderzoek naar zorgfraude.