Analyse: Teleurstellend Vitesse zoekend naar de weg omhoog

Hoewel Vitesse het seizoen nog goed leek te beginnen met overwinningen in de voorbereiding tegen Shaktar Donetsk en Rubin Kazan én een overtuigende winst bij Willem II op de eerste speeldag (1-4), kregen de Arnhemmers al snel het deksel op de neus.

Dat Vitesse na 17 wedstrijden niet bij de top vijf staat heeft vooral te maken met het feit dat de Arnhemmers vaak een voorsprong weggaven. Zowel tegen ADO Den Haag als Heracles Almelo, FC Utrecht, NEC, AZ en Heerenveen stond Vitesse voor, maar werden er geen drie punten gepakt.

Hoe dat kan? Er kunnen verschillende verklaringen worden gegeven. Maar Vitesse lijkt vooral de passie en de beleving te missen om een wedstrijd echt door te drukken. Het voetbal oogde het eerste half jaar vaak stroperig en er waren wedstrijden waarin de ploeg amper kansen creëerde.

En als het dan wel op voorsprong kwam, dan leek de ploeg soms zelfs zenuwachtig. Ploegen konden de Arnhemmers makkelijk weer achteruit laten voetballen, terwijl het juist de bedoeling is dat je na een voorsprong bravoure toont en doordrukt. Dat is de Arnhemmers te weinig gelukt in de eerste seizoenshelft. Vooral thuis heeft Vitesse het moeilijk om het spel te maken. Waar onder Bosz kans op kans werd gecreëerd, lijkt Vitesse nu meer reactievoetbal te spelen. Pas in de wedstrijd tegen PEC Zwolle, in december, was er wat te zien van het dwingende en swingende Vitesse.

Vitesse-trainer Henk Fraser kwam naar Vitesse om de Arnhemmers iets bij te leren qua mentaliteit. De trainer stond vroeger bekend als een bikkelharde verdediger die mentaal sterk was. Dat moest Fraser ook op deze spelersgroep overbrengen na een periode waarin Vitesse onder Rob Maas alles kwijtgeraakt was wat Peter Bosz bij Vitesse had gebracht.

De Surinaamse trainer heeft veel tijd en energie gestopt in de mentale weerbaarheid, maar daar was het afgelopen half jaar nog weinig van terug te zien. Tot teleurstelling bij de trainer zelf. 'Als het in een wedstrijd niet op een normale manier kan met goed voetbal, dan moet het mentaal goed zijn. Een jaar geleden waren ze mentaal kwetsbaar en nu nog steeds. Dus daar zijn we met zijn allen verantwoordelijk voor, onder wie ik', zo zei Fraser na afloop van Vitesse-Heracles. Toen de Arnhemmers weer eens een voorsprong uit handen lieten glippen (1-2).

Daarnaast is het ook zo dat de spelers te lief zijn voor elkaar. Er is geen Theo Janssen of Henk Fraser in het veld die zijn medespelers eens flink aanpakt als er iets mis gaat. De spelers moeten elkaar in het veld ook meer coachen. 'Als ik iets herken en dat moet schreeuwen vanaf de zijlijn, dan ben je een fractie te laat. Die jongens moeten elkaar meer aanjagen. Het moet feller, want het is topsport. In topsport kost elke honderdste van een seconde die je niet alert bent punten en resultaten', aldus Fraser na Heerenveen-Vitesse (1-1).

Buiten het feit dat het dit jaar mentaal nog niet in orde was en de spelers harder moesten zijn naar elkaar, leek Vitesse ook in weinig wedstrijden nog een (h)echt team te zijn. Het waren elf spelers op het veld die elkaar een bal probeerden toe te spelen en hoopten op een toevallig doelpunt.

Dat heeft er misschien ook wel mee te maken dat Fraser lang leek te zoeken naar de juiste formatie. Zo begon de trainer met Ota op linksback, daarna stond lange tijd Arnold Kruiswijk daar, maar de laatste weken staat Ota weer op die plek.

Op het middenveld werd veel gewisseld. Foor speelde dit seizoen vaak op het middenveld, maar stond soms ook rechtsbuiten. Yeini en Koryan stonden tegen Excelsior ook ineens in de basis en voorin wisselde Fraser de flankposities regelmatig. De ene wedstrijd stonden Rashica en Tighadouini basis, de andere wedstrijd stonden Nathan en Van Bergen er bijvoorbeeld weer in. Hoewel het goed is dat Fraser veel spelers een kans wil geven, kwam het toch het ritme misschien niet altijd ten goede.

Wat dan weer voor Fraser spreekt, is dat hij wel te maken had met spelers die totaal niet in vorm waren. Kosovaar Milot Rashica is daar het ultieme voorbeeld van. De revelatie van vorig seizoen was nu grotendeels geen schim van zichzelf. Pas tegen PEC Zwolle, op 3 december, liet hij weer wat van zijn klasse zien. Daarna heeft hij de goede lijn doorgetrokken. Hetzelfde geldt voor aanwinst Tighadouini. Hij zwierf ook tussen de bank en de basis. Pas in november kon hij zijn eerste doelpunt aantekenen, tegen Excelsior. Nu lijkt hij zijn goede vorm vast te houden met goals tegen Jodan Boys en Feyenoord.

Daarbij is ook aanwinst Navarone Foor in dit rijtje te noemen. De speler maakte begin dit jaar een pikante overstap vanuit Nijmegen naar Arnhem, maar hij maakte zijn verwachtingen nog niet echt waar. De creatieve speler heeft nog te weinig zijn stempel kunnen drukken op wedstrijden van Vitesse. Alleen in de wedstrijd bij zijn oude werkgever liet hij zich echt gelden. Hij scoorde in de Goffert.

Tot slot kunnen we ook wel constateren dat de Japanner Kosuke Ota echt kwaliteit tekort komt voor Vitesse. Dat kostte de Arnhemmers bijvoorbeeld een tegengoal tegen Feyenoord, maar de back is niet de versterking waarop ze hadden gehoopt. Misschien kan de transfervrije Alexander Büttner na de winterstop uitkomst bieden op de linksbackpositie.

Maar is er dan helemaal niks positiefs? Zeker wel. De Arnhemmers hebben met Ricky van Wolfswinkel weer een echte spits in huis, die ook echt punten binnen haalt, bijvoorbeeld bij Sparta (0-1). De spits heeft er al weer acht in liggen. En daarbij heeft hij ook hulp gekregen van een andere uitblinker in het Arnhemse team. Lewis Baker scoorde er al zeven. Daarmee zijn de twee behoorlijk op schot in de eredivisie.

Dat is ook wel te danken aan trainer Fraser, die de twee dicht op elkaar laat spelen. Die tandem werkt dus. En Marvelous Nakamba blijkt het hele seizoen alweer een echte stofzuiger op het middenveld, die de duels niet schuwt. Hoewel hij ook nog wel zijn balletjes inlevert bij de tegenstander, zit er zeker genoeg potentie in.

Daarnaast begint Vitesse de laatste weken ook wel echt beter te voetballen. De Arnhemmers lijken ook wat meer voor elkaar te willen strijden. 'We beginnen meer samen te spelen, meer als team. Dat was ook echt een groot verbeterpunt', zo zei de Surinaamse coach na Feyenoord - Vitesse. Dat is ook positief, want in de laatste weken werd er daardoor gewonnen van PEC Zwolle, Jodan Boys en Sparta. Alleen tegen Feyenoord ging het mis, maar daar ging het ook nog lange tijd behoorlijk goed.

In de eerste helft speelde Vitesse namelijk behoorlijk mee met de koploper. Net zoals de Arnhemmers goede fases hadden in de wedstrijden tegen AZ, Ajax, FC Groningen en PEC. Het is nu zaak voor Vitesse om die fases in de tweede helft van het seizoen wat langer door te trekken in wedstrijden. Want dan worden de wedstrijden, waarin nu punten werden verloren, wel gewonnen. En dan is de top vijf helemaal niet zo ver weg, want dat gat is tenslotte ook maar vijf punten.