Afscheid Don Olthof bij verslavingszorg: 'Is het zonder drank en tabak eigenlijk wel leuk?'

VeiligheidNL sloeg eind oktober in een rapport alarm over het aantal jongeren dat afgelopen jaar na alcoholgebruik terechtkwam op de spoedeisende hulp van een ziekenhuis. In 2015 kwamen zo’n 6.100 gevallen van alcoholvergiftiging in het ziekenhuis terecht.

Dat is een verdubbeling ten opzichte van tien jaar geleden. Meer dan de helft van hen was jonger dan 25 jaar, een kwart was nog geen 18.

'Waarom we drinken? In ons brein zit een 'genotcentrum' en dat willen we bevredigen', legt Olthof uit. 'Het heeft ook iets moois, dat vergeten we in de verslavingszorg wel eens, drank is een genotmiddel.'

En een genotmiddel verruimt de geest. Olthof: 'Je wordt er creatiever van en je zelfcensuur verdwijnt. Dat zijn effecten die we aangenaam vinden. Maar je kunt doorslaan. Je hebt steeds meer nodig om hetzelfde effect te bereiken. En gebruik je niet, dan ervaar je de negatieve effecten ervan, de ontwenning.'

Alcohol is schadelijk, beaamt de oud-bestuursvoorzitter van IrisZorg. Maar hij ergert zich aan de dubbele moraal. 'Nicotine is veel schadelijker, maar tabak is net als alcohol gewoon vrij verkrijgbaar.'

Olthof belandde begin jaren tachtig op de arbeidsmarkt als cultuurpsycholoog. 'In die tijd had je in feite een diploma voor het UWV, want er was in die branche geen droog brood te verdienen.'

En zo belandde hij in de wereld van de verslavingen. In meer dan dertig jaar verslavingszorg zag hij veel veranderen. 'We zijn verslaving als een ziekte gaan zien. Mensen zijn verslaafd als ze zelf vinden dat ze er last van hebben. Daar doen ze heel lang over, het kan wel vijf jaar of langer duren voordat ze hulp zoeken, terwijl ze al langer aanvoelen dat ze een probleem hebben.'

En van een verslaving afkomen, is geen sinecure. 'Een paar honderdduizend Nederlanders hebben een drankprobleem. De samenleving kan wel zeggen: laat die fles dan staan, maar zeg zoiets eens tegen een roker. Steek die sigaret maar niet op. Dat is ontzettend moeilijk.'

De Nijmegenaar kan zich geen maatschappij voorstellen zonder genotmiddelen. 'Je kunt je afvragen of een maatschappij zonder een leuke maatschappij is. Maar er zullen altijd mensen zijn die te ver gaan.'