Nieuws

Poep op kip, vallende kuikens en Salmonella; Gelderse kippenslachters hebben boel niet op orde

ARNHEM - Gevallen kippenvlees dat van de grond wordt geraapt en weer in productie wordt genomen, kippenpoep die niet verwijderd is van het kippenvlees, Salmonella-onderzoek dat niet op orde is, overbeladen vrachtwagens en kuikens die van de vrachtwagen vallen. Gelderse kippenslachterijen en kipverwerkingsbedrijven lappen regelmatig de regels aan hun laars.
Een kwart van de 20 bedrijven waarvan Omroep Gelderland de inspectierapporten onderzocht, maakt stelselmatig grote overtredingen. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) waarschuwt vaak, maar grijpt niet hard in. Omdat de NVWA de rapporten van de bedrijven onherkenbaar heeft gemaakt, is niet te achterhalen welke van de onderzochte bedrijven de grootste overtredingen maken.

'Voedselveiligheid niet serieus genomen'

'Grove overtredingen worden zelden beboet', concludeert microbioloog Rijkelt Beumer van Wageningen Universiteit na het lezen van het uitgebreide onderzoek dat Omroep Gelderland deed.
Volgens deskundigen nemen de bedrijven de voedselveiligheidsrisico's niet serieus en is er een cultuuromslag nodig. Als de NVWA hard ingrijpt door een slachtlijn stil te leggen, gebeurt het bijvoorbeeld dat een bedrijf de band zonder toestemming weer aanzet.
De omroep legde via een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) de hand op inspectierapporten van de NVWA. Het gaat om boete- en waarschuwingsrapporten van 2010 tot begin 2015 van 20 Gelderse pluimveeverwerkingsbedrijven. De NVWA heeft er een jaar over gedaan om deze rapporten aan de omroep te leveren. De rapporten van na mei 2015 tot nu kreeg de omroep niet.

Poep op kip

Bij bijna de helft van de onderzochte bedrijven is in de afgelopen jaren poep op kip gevonden. Dat is verboden. Er mag niets meer op de kip worden aangetroffen als deze verder wordt verwerkt. Wat gebeurt er als er wel poep op de kip zit? Dan verhoogt dit de kans op onder andere een Salmonellabesmetting.
Volgens deskundigen is dit soort vervuiling een zware overtreding. 'De gevolgen kunnen enorm zijn. Eén keer poep op kip, dat kan, maar als er een boeterapport moet worden opgemaakt omdat het vaak gebeurt... Als bezoedeling (o.a. poep op kip, red.) door de NVWA ter plekke geconstateerd wordt, dan is er heel wat mis met de werkmentaliteit binnen een bedrijf en de motivatie van de medewerkers', zegt voedselveiligheidsspecialist IJsbrand Velzeboer.
Waar het ene bedrijf wel een boete krijgt voor poep op kip, krijgt de ander voor hetzelfde vergrijp een waarschuwing. Volgens Beumer is er geen duidelijk beleid bij de NVWA waaruit blijkt wie waarvoor welke boete of waarschuwing krijgt. 'Het kan van de inspecteur afhangen of iets wel of niet beboet wordt. Geen gelijke monniken gelijke kappen op deze manier.' 
Kip met poep. Bron: inspectierapport NVWA

Salmonellabacterie op de kip

Op rauwe kip kan de Salmonellabacterie voorkomen. Het is daarom van belang dat pluimveeverwerkende bedrijven hier zorgvuldig en volgens de regels mee omgaan. Dit blijkt niet bij alle onderzochte bedrijven het geval te zijn.
  • 5 van de onderzochte Gelderse bedrijven voldoen niet aan eisen Salmonellaregels.
  • De NVWA deelt in al die jaren geen enkele boete uit voor Salmonella-overtredingen.
  • In één bedrijf wordt jarenlang regelmatig Salmonella gevonden. In 2014 is bij dit bedrijf het onderzoek naar de bacterie nog steeds niet op orde.
  • Dit bedrijf meldt de NVWA niet dat er met Salmonella besmet voedsel in de handel is gebracht. Dit is wel verplicht.
Een ander bedrijf meldde dit wel. Maar pas twee maanden nadat de houdbaarheidsdatum was verstreken. In opdracht van de NVWA haalde het bedrijf in 2014 voor de zekerheid alsnog de kip in stilte terug bij de afnemer, vanwege Salmonella.
  • Mogelijk was er nog ingevroren kip bij afnemers. Deze kip ging uit de handel.
  • Twee maanden later had het bedrijf opnieuw de bemonstering niet op orde.
  • De NVWA deelt een waarschuwing uit, geen boete.
Microbioloog Beumer: 'Het is opmerkelijk dat juist kippenslachterijen en kipverwerkingsbedrijven het Salmonella-onderzoek nog niet op orde hebben. Na drie jaar zou dat toch wel moeten.'

Risico op overlijden

Marcel Zwietering, hoogleraar Levensmiddelenmicrobiologie Wageningen Universiteit: 'Sommige bedrijven lijken de voedselveiligheid niet serieus te nemen. Zij nemen te grote risico's waardoor de kans bestaat dat mensen die kip eten ziek worden. Er is sprake van een glijdende schaal.' 
IJsbrand Velzeboer, voedselveiligheidsspecialist: 'In het meest gunstige geval is een langdurig verblijf op het toilet met een pittige diarree het gevolg.'
Rijkelt Beumer, microbioloog Wageningen Universiteit: 'Als risicogroepen, zoals ouderen, zwangeren en kwetsbare mensen thuis onhygiënisch werken in de keuken, dan is de kans op ernstige aandoeningen, inclusief overlijden, aanwezig.' 

Bedrijven negeren inspectie

Een aantal keren grijpt de NVWA in door de slachtlijn stop te zetten. Maar dat weerhoudt sommige bedrijven niet. Zo is er een bedrijf waarbij de medewerker de slachtlijn zonder toestemming van de inspectie weer aanzet. 
Een ander bedrijf zorgt ervoor dat de inspecteur geen foto kan maken van bezoedeld vlees. Als de slachtlijn gestopt wordt en het bedrijf twee uur later weer verder mag, wordt er opnieuw poep op kip aangetroffen. Bij ditzelfde bedrijf wordt na het geven van een waarschuwing voor gevallen vlees een paar uur later opnieuw gevallen vlees in productie genomen.
Kip met poep. Foto: NVWA

Kip wordt van de vloer opgeraapt

Bij een kwart van de bedrijven wordt gevallen kip van de vloer geraapt en weer opnieuw in productie gebracht. Velzeboer: 'In elk bedrijf wordt deze regel veelvuldig overtreden. Het is puur een mentaliteitskwestie binnen een bedrijf. Het hoeft niet te betekenen dat het product weggegooid moet worden, maar je kunt als bedrijf wel een goede herstelprocedure, zoals desinfectie, wassen en hercontrole opzetten. Daar ontbreekt het aan.'

Listeria op kip?

Eén bedrijf neemt jarenlang geen Listeriamonsters van gerookte kip en heeft ook niet de verplichte studies gedaan naar de bacterie. De NVWA deelt er in 2011 en 2013 geen boetes voor uit. Of dit bedrijf haar zaakjes inmiddels wel op orde heeft, is onduidelijk.
Listeria is inmiddels een speerpunt van de NVWA. Onlangs haalde de inspectie bij supermarkt Jumbo nog alle gerookte zalm uit de winkel, omdat het Listeria-onderzoek van de fabrikant niet deugde. Velzeboer: 'De Listeriabacterie kan bij risicogroepen nog vaker fatale gevolgen hebben dan de Salmonellabacterie.'

Kuikens lijden onnodig pijn

Het bedrijf dat de meeste boetes heeft gekregen voor poep op kip, kreeg ook vijf boetes voor dierenleed. Bij de aanvoer van de kuikens bij het slachthuis vielen kuikens op de grond. Hiermee werd volgens de inspectie niet voorkomen dat pijn, spanning of lijden werd bespaard. Eén kuiken bleef achter en moest het hele reinigings- en ontsmettingsproces doorstaan in de container.
Microbioloog Rijkelt Beumer noemt het opmerkelijk dat bedrijven zich moedwillig niet aan de regels houden. 'De pluimveesector heeft zelf een uitgebreide handleiding opgesteld. De regels zijn duidelijk, maar de regels worden genegeerd. Als je het niet met de regels eens bent dan moet je ze niet als sector opstellen.'
Lees hier hoe je als consument het risico op een besmetting kunt voorkomen.
Lees hier de reacties van deskundigen, de NVWA en de branchevereniging van pluimveeverwerkende bedrijven: 'NVWA moet harder optreden tegen kippenslachterijen; voedselveiligheid in geding'
💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip of opmerking voor de redactie? Stuur ons een bericht op 06 - 220 543 52 of stuur een mail: omroep@gld.nl!