Hoe veel wild loopt er over de Gelderse ecoducten?

Onze provincie heeft al 9 ecoducten en die zijn niet goedkoop. Een ecoduct kost tussen de 2 en 8 miljoen euro, gemiddeld dus 5 miljoen euro. Trouw schreef dat we in Nederland zo'n half miljard euro aan ecoducten hebben uitgegeven voor de 66 ecoducten in Nederland. Maar zijn ze dat geld ook waard?

Uit nachtbeelden van camera's die op de ecoducten zijn geplaatst wisten we al dat dieren de oversteekplaatsen gebruiken, maar getallen waren er niet. Daarom heeft de Provincie Gelderland onderzoek laten doen (pdf). Op alle Veluwse ecoducten is in kaart gebracht welke diersoorten er zijn ontdekt. Daarnaast hebben vrijwilligers van onder andere Vereniging Het Edelhert camerabeelden van de ecoducten bekeken en hebben geteld hoe veel dieren gebruik maken van 3 Gelderse wildwissels.

Maar wat zegt dat? We vroegen het aan Edgar van der Grift, ecoloog aan de Wageningen Universiteit. 'Het zijn behoorlijke aantallen, maar dat zegt niet alles. Bij dit soort onderzoeken wordt het aantal bewegingen gemeten, niet het aantal verschillende dieren dat gebruik maakt van het ecoduct. Een dier kan verantwoordelijk zijn voor meerdere passages, omdat het bijvoorbeeld een leefgebied heeft aan beide zijden van de snelweg. In het verleden is onderzoek gedaan bij een wildwissel waar een hoog aantal passages waren. Een student heeft een half jaar foto's bekeken om dieren te kunnen identificeren aan hun gewei. De conclusie: er was één hertenbok met een gespleten territorium die telkens andere bokken verjoeg.'

Aantallen zeggen dus niet alles. Of 5 miljoen euro veel geld is voor een ecoduct dat gebruikt wordt door tientallen of honderden dieren per week, wil Van der Grift niet zeggen. Hij pleit vooral voor gedegen onderzoek: 'Veel of weinig geld is subjectief. Wat voor de één duur is, is voor de ander het geld waard. Dat is met ecoducten ook zo. Wat ik wel vind is dat je betere besluiten kunt nemen als je weet wat wél en wat niet werkt. Dan kun je misschien een betere oplossing vinden, tegen lagere kosten. Daar kun je ook geld mee besparen.'

De ecoducten zijn gebouwd om natuurgebieden aan elkaar te rijgen. Op die manier kunnen dieren zich natuurlijk verspreiden over de natuurgebieden en blijft er sprake van een diverse genenpoel. Maar werkt dat ook zo? Joost de Jong doet al 4 jaar onderzoek naar de genetische diversiteit van herten en zwijnen op de Veluwe. Uit voorlopige resultaten blijkt dat er relatief weinig genetische diversiteit is onder het wild op de Veluwe; er is sprake van relatief veel inteelt. De Jong: 'Dat wordt deels veroorzaakt door fragmentatie, het insluiten van wildpopulaties door bijvoorbeeld wegenbouw. Maar de genetische poel was al relatief klein omdat 100 jaar geleden veel werd gestroopt op de Veluwe.'

Helpen ecoducten diersoorten overleven? 'Of ecoducten daadwerkelijk bijdragen aan de genetische diversiteit is nog niet onderzocht op de Veluwe,' zegt De Jong. Maar het werk van de promovendus uit Wageningen draagt daar wel aan bij. 'We hebben verschillende populaties bemonsterd; op de Zuid-West Veluwe, Zuid-Oost Veluwe, Planken Wambuis, Kroondomeinen, Hoge Veluwe en Veluwezoom. Per populatie bemonsteren we 10 individuele dieren, dat is volgens ons een representatieve steekproef.'

Dat lijken kleine aantallen, maar per monster wordt naar 30.000 markers op het genoom gekeken. De Jong: 'Vergelijk het als een foto met een hele hoge resolutie, met zo veel markers kunnen we generaties terug in de tijd. Je moet mijn onderzoek zien als een soort nulmeting van de genetische diversiteit. Alle monsters zijn verzameld in de periode 2005-2010 en in sommige gebieden zijn sindsdien ecoducten gebouwd. Door mijn onderzoek kun je over een aantal jaar aantonen hoe veel invloed een ecoduct heeft op de genetische diversiteit.' 

Dat de ecoducten steeds vaker worden gebruikt door wilde dieren is aangetoond, maar is het genoeg om de Statenleden te overtuigen om er miljoenen euro's aan uit te geven? Dat weten we pas wanneer de plannen in de Provinciale Staten worden besproken. Wanneer dat gebeurt is nog niet bekend.