Gelderland krijgt twee nieuwe ecoducten

'We hebben op de Veluwe nog een aantal stevige barrières lopen', zegt gedeputeerde Jan Jacob van Dijk. 'Dan heb je het over snelwegen, spoorwegen. Daar kan ik niet zomaar ineens iets anders gaan doen dan de aanleg van deze ecoducten. Wil ik echt weer één aaneengesloten gebied krijgen, is dit de enige manier op dat probleem op te lossen.'

Het voorstel komt tegelijkertijd met een rapport (pdf) over het nut en gebruik van ecoducten. In het rapport zijn alle negen ecoducten op de Veluwe onderzocht. Conclusie is dat de meeste ecoducten intensief gebruikt worden en bijdragen aan de biodiversiteit. Machiel Bos beheerder van Natuurmonumenten: 'Bij individuele ecoducten wordt al lang onderzoek gedaan, maar alles is nu bij elkaar gebracht. Het rapport laat onomstotelijk zien dat ecoducten werken.' 

Nederland telt al tientallen ecoducten, maar is ooit aangetoond dat ze echt het gewenste effect hebben? 'Er wel een wetenschappelijke basis, maar de monitoring van de echte effectiviteit die is een beetje mager', zegt universitair hoofddocent Patrick Jansen van de Wageningen Universiteit. 'Er is aangetoond dat er beesten overheen lopen, maar we weten niet of er genoeg ecoducten zijn om de effecten van de wegen en spoorlijnen tegen te gaan.' Jansen pleit voor meer onderzoek en betere monitoring, zodat de effecten van maatregelen in de natuur beter in kaart kunnen worden gebracht.

Jansen is als ecoloog een voorstander van ecoducten, maar hij is ook kritisch. 'De wegen die over de Veluwe lopen zijn voor diersoorten een soort muur. Een ecoduct is een deurtje in die muur. Het is nog maar de vraag of we genoeg deuren in de muren hebben gemaakt, zodat de dieren hun soortgenoten aan de andere kant kunnen vinden.'

Aan de Wageningen Universiteit wordt onderzoek gedaan naar de uitwerking van ecoducten op de genetische variatie van diersoorten. 'De eerste voorlopige resultaten laten zien dat ecoducten bijdragen aan meer genetische variatie. Maar over het effect op kleine dieren en planten weten we nog weinig.'

Is het niet verstandiger om met de miljoenen voor de ecoducten grond aan te kopen en het leefgebied te vergroten? Jansen: 'Van het geld voor 1 ecoduct kun je een hoop grond aankopen en natuurgebieden zijn vaak te klein. Maar daarmee creëer je geen verbinding tussen de gebieden, dat kun je met ecoducten wel proberen. En juist in verband met de opwarming van de aarde is belangrijk dat planten- en diersoorten naar het koelere noorden kunnen migreren.'

Volgens Machiel Bos kun je ook te veel willen onderzoeken: 'Neem het ecoduct bij Wolfhezerheide. Dat is ingericht voor reptielen. Aan beide kanten leven groepen ringslangen. We weten nu dat de ringslang gebruikt maakt van het ecoduct en dus ook aan de overkant komt. Of de groepen elkaar daadwerkelijk vinden is de vraag, maar in het verleden was die kans nihil, nu zeer reeël. Je kan zeggen het is niet wetenschappelijk bewezen, maar we weten nu genoeg.' 

Het eerste ecoduct de Woeste Hoeve werd al in 1988 aangelegd. Machiel Bos was daarbij betrokken: 'De N50 liep dwars over de Veluwe en er waren veel files en aanrijdingen met wild. Daarom werd het een Rijksweg, de A50. Dat was spannend, wat zou er gaan gebeuren? Het ecoduct was nog niet af of de herten liepen er al overheen.' 

Er is sindsdien wel veel geleerd vindt Bos: 'Vroeger mikte we er een laag zand overheen, en dachten we die herten vinden het wel. Nu kijken we veel meer naar de omgeving, wat voor soorten zitten daar. Op het ecoduct leggen we allemaal ministukjes landschap uit de omgeving aan voor die soorten.' 

De twee nieuw geplande ecoducten verhelpen volgens Bos een zwak punt op de Veluwe: het verbinden van de noord met de zuid-Veluwe. Hoeveel ze gaan kosten is nog niet duidelijk. Er komt een aanbesteding, in 2018 moeten de ecoducten er liggen.