'Consumenten willen verse vis en geen chemische behandeling'

Mucusol wordt gemaakt door het desinfectiebedrijf Aquamar uit Urk.

Directeur Kramer ontkent dat het ontslijmingsmiddel ontsmet door zijn unieke formule. 'De vis wordt in het beginstadium, nog voor de verwerking,  in een oplossing van Mucusol en water gelegd. Daar ligt de vis 15 minuten in en dan is de slijm eraf. De slijmlaag komt vanzelf bovendrijven. Die laag moet eraf, omdat daar bacteriën in zitten. Het zet het bederf van de vis stil. Je kunt er ook voor kiezen om de vis met de hand en water schoon te wassen. Maar daar moet je dan heel veel mensen voor aan het werk zetten. Op deze manier hoeft dat niet', aldus Kramer die het middel al sinds 1997 op de markt brengt.

Alleen voor de ontslijmende toepassing mag Mucusol gebruikt worden. Maar het middel kan op ook andere manieren ingezet worden, zoals ook het andere ontsmettingsmiddel van Aquamar gebruikt wordt: Freebac.

Op buitenlandse sites wordt dit middel gepromoot om tijdens het productieproces te gebruiken: 'Je kunt het injecteren in het proceswater of sprayen over het voedselproduct'. 

Op buitenlandse sites is het bedrijf ook helder over de ontsmettende werking van Mucusol: 'De vis ziet er na behandeling frisser en aantrekkelijker uit en daarnaast heeft het een desinfecterend effect. Hierdoor is de vis langer houdbaar. Mucusol zorgt ook voor minder vochtverlies, waardoor je meer gewicht overhoudt.'

De NVWA geeft toe dat Mucusol op dit moment door meerdere visbedrijven ook op manieren wordt gebruikt die niet zijn toegestaan. 

De Consumentenbond en voedingsmiddelentechnoloog IJsbrand Velzeboer begrijpen niet waarom de NVWA het middel wel als ontslijmingsmiddel toestaat. 

Velzeboer: 'Dat de NVWA het middel toestaat, is heel erg hypocriet. Het middel wordt overal gebruikt in de visverwerking. Mucusol is een waterstofperoxide waar je mee kunt ontslijmen en desinfecteren. Decontamineren (ontsmetten) is verboden.'

'Mucusol heeft als bijkomend effect dat het ontsmet en daarmee is het derhalve illegaal. Dan treedt EU verordening 853/2004 hoofdstuk 2 art 1 en 2 in werking dat het decontamineren van voedingsmiddelen verbiedt. Je mag niets toevoegen aan het water.'

Consumentenbond: 'Decontaminatie is alleen onder zeer strenge voorwaarden toegestaan. Zonder bewijs van voldoende effectiviteit mag het niet worden gebruikt. Het gebruik hiervan kan leiden tot een glijdende schaal. Het uitgangspunt van de Europese regelgeving is de hygiëneproblemen bij de bron aan te pakken. Vanaf het begin van het proces moet er hygiënisch gewerkt worden. Voor dit principe is hard gestreden en het staat momenteel onder druk vanwege de onderhandelingen over het vrijhandelsverdrag tussen Amerika en Europa (TTIP)', aldus Henry Uitslag van de Consumentenbond.

De Consumentenbond benadrukt dat ook consumentenacceptatie van belang is. ‘Consumenten willen bij een vers product geen chemische behandeling.’

Volgens de deskundigen levert het gebruik van Mucusol geen schade op voor de volksgezondheid. Dat zegt ook toxicoloog Tinka Murk van de Wageningen Universiteit. Zíj ziet geen probleem om het middel te gebruiken.

Murk bestudeerde voor Omroep Gelderland de website van het bedrijf dat Mucusol ontwikkelt. 'Het is logisch dat Mucusol ook werkt als ontsmettingsmiddel, want er zit waterstofperoxide in. Waterstofperoxide reageert met biologische materialen door het te oxideren, kapot te maken. Onder andere bacteriën gaan daar kapot van. Waterstofperoxide is onder andere goedgekeurd in allerlei middelen om werkoppervlakken te reinigen.’

‘Als een ontsmettingsmiddel voor een bepaalde toepassing toegelaten wordt, moet niet alleen de veiligheid, maar ook de effectiviteit worden aangetoond.  Mucusol wordt echter ingezet als technisch hulpmiddel om te ontslijmen en daarom is er geen goedkeuring nodig.'

'Dat het daarnaast ook nog een ontsmettende werking heeft, is dan geen probleem. Dat het misschien slordiger werken zou uitlokken kun je Mucusol niet aanrekenen, die verantwoordelijkheid ligt bij anderen, zoals de visverwerker en de NVWA', aldus Murk. 

Een voedingsmiddelentechnoloog die anoniem wil blijven noemt het verhaal een gevoelige kwestie. Omdat hij zowel met het bedrijfsleven als met de NVWA werkt aan veiliger voedsel wil hij niet met naam genoemd worden. Hij is het niet met Tinka Murk eens: 'Als een middel een stof bevat met een ontsmettende werking, is het gebruik alleen toegestaan als het middel via een Europese toelatingsprocedure is toegelaten. Momenteel is alleen schoon water van drinkwaterkwaliteit toegestaan voor het reinigen van visserijproducten. Dus ook als het doel alleen ontslijmen is, zou het niet gebruikt mogen worden als het middel inderdaad ook ontsmet.'

Op de website van Aquamar was in eerste instantie te lezen dat Mucusol waterstofperoxide bevat. Maar na een telefoontje van Omroep Gelderland ontkent eigenaar Lub Kramer dat dit zo is. Hij haalt meteen het woord waterstofperoxide eraf om dit ingrediënt te vervangen door ‘actieve zuurstof.’  

‘Ik ga niet zeggen wat erin zit. Als er waterstofperoxide in zit, dan heeft dit in ieder geval nog steeds geen ontsmettende werking. Wij hebben een unieke formule, waarbij de snelheid waarmee de zuurstofdeeltjes vrijkomen van belang is. Bij gewone waterstofperoxide komen deeltjes snel vrij. Bij Mucusol komen ze heel gedoseerd vrij. Ik ga de clou verder niet uitleggen, maar we hebben een rapport dat ons standpunt ondersteunt en dat is ook in handen van de NVWA. ‘

Op verzoek van Omroep Gelderland heeft IJsbrand Velzeboer het middel getest. En hij is duidelijk over het resultaat. ‘Er zit waterstofperoxide in en uit de indicatieve test die we gedaan hebben blijkt dat het middel wel degelijk ontsmet.’

De Consumentenbond is niet overtuigd van het verhaal van Aquamar. 'Als ik lees dat door het gebruik van Mucusol de vissoort tong een sterke visuele upgrade krijgt, dan zet ik daar mijn vraagtekens bij. Dat betekent dat een tong die er eerder wat minder goed uitzag er nu ineens picobello uit zou zien. Dan heeft Mucusol wel degelijk een sterke werking.

'Als een slijmlaag inderdaad een voedingsbron van bacteriën is, willen we het ontslijmen niet ontmoedigen. Maar als dat op een andere manier kan, zoals gewoon goed wassen met schoon water of zout water dan heeft dat de voorkeur. Als Mucusol onmisbaar is, dan moet volgens de juiste procedures een toelating worden aangevraagd’, aldus Henry Uitslag van de Consumentenbond.

Volgens Velzeboer moet de vissector orde op zaken stellen. 'Er wordt te veel geknoeid met vis. Het ontbreekt de sector aan zuiverheid. De sector moet gaan oppassen en zorgen dat we weer vertrouwen krijgen in vis.'

De NVWA wil geen uitleg geven waarom het middel ondanks de Europese regels toch gebruikt mag worden. De inspectie zegt dat de wet Mucusol als ontslijmingsmiddel toestaat en dat er daarom niet tegen opgetreden wordt. Als het middel op een andere manier gebruikt wordt, zal er vanaf 2016 tegen worden opgetreden. Ook zal de NVWA gaan controleren op het gebruik van andere verboden ontsmettingsmiddelen.

Foppen zegt sinds vorig jaar geen Mucusol meer te gebruiken, omdat het bedrijf nieuwe technieken heeft ontwikkeld waardoor het middel voor Foppen niet meer nodig is.