Nieuws

Foppen vanaf 2012: de affaires en betrokkenen

Een samenvatting van de gebeurtenissen nadat in 2012 blijkt dat de gerookte zalm van visverwerker Foppen uit Harderwijk besmet is met salmonella.
ARNHEM - Een samenvatting van de gebeurtenissen nadat in 2012 blijkt dat de gerookte zalm van visverwerker Foppen uit Harderwijk besmet is met salmonella.

Hoe het begon

Aan het einde van de zomer van 2012 constateert het RIVM een stijging van het aantal meldingen van mensen die besmet zijn geraakt met de salmonellabacterie Salmonella Thompson. Er wordt gezocht naar de oorzaak en op 27 september 2012 wordt duidelijk dat gerookte zalm van visverwerker Foppen uit Harderwijk besmet is met salmonella. De besmetting wordt gevonden in schalen waarop vis wordt verwerkt in de Griekse vestiging van Foppen. Uiteindelijk overlijden 4 personen en worden ruim 20.000 mensen ziek.
Uit een mailwisseling tussen de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) en Foppen die Omroep Gelderland in 2014 in handen heeft gekregen via de Wet Openbaarheid van Bestuur blijkt dat Foppen drie dagen na de constatering nog niet toegekomen is aan het achterhalen van de lijst met afnemers van de zalm. Dit terwijl deze informatie binnen vier uur beschikbaar moet zijn. De consument wordt uiteindelijk vanaf 1 oktober geïnformeerd via de media.

Onderzoeksraad voor Veiligheid

De Onderzoeksraad voor Veiligheid doet een jaar lang onderzoek naar de salmonellabesmetting en komt in oktober 2013 tot de conclusie dat de salmonellabesmetting niet was te voorzien. Foppen behoort volgens de raad tot één van de betere bedrijven en krijgt slechts een paar aanwijzingen waar het bedrijf op moet letten. Het Openbaar Ministerie besluit hierna Foppen niet strafrechtelijk te vervolgen.

Wet Openbaarheid van Bestuur

Omdat alle partijen bij navraag om een reactie op de zaak Foppen verwijzen naar het rapport van de Onderzoeksraad en er veel tegenstrijdigheden staan vermeld in het rapport, besluit Omroep Gelderland in maart 2014 om een beroep te doen op de Wet Openbaarheid van Bestuur.

Vogelpoep

Begin augustus is de opgevraagde informatie binnen. Hieruit blijkt dat Foppen in mei 2014 een boete van 4200 euro heeft gekregen voor de salmonellabesmetting en uit de informatie is gebleken dat Foppen in 2011 ook al besmette zalm op de markt heeft gebracht. Deze zalm was besmet met listeria. Deze zalm is niet uit de handel gehaald en de NVWA is niet van de besmetting op de hoogte gesteld. Verder kwamen er verschillende hygiëne-overtredingen aan het licht, zoals temperatuuroverschrijdingen en ook vogelpoep werd aangetroffen in een ruimte waar met zalm werd gewerkt.

Aangifte en Kamervragen

Na de berichtgeving van Omroep Gelderland besluit letselschadespecialist Yme Drost opnieuw aangifte te doen. SP en PVV stellen Kamervragen en stellen hierbij de conclusies van de Onderzoeksraad ter discussie en de positie van de voorzitter van de Onderzoeksraad, Tjibbe Joustra. Hij blijkt een nevenfunctie te hebben bij de Raad van Advies van Stichting Food Valley. Deze stichting heeft als doel de concurrentiepositie van het Nederlandse bedrijfsleven te versterken.

Pieter van Vollenhoven

De SP vraagt zich af of hierdoor de onafhankelijkheid niet in het geding is. Zijn benoeming stond al eerder ter discussie. Zijn voorganger Pieter van Vollenhoven gaf eerder aan dat de manier waarop Joustra werd benoemd tot voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid niet juist was. Joustra werd door de overheid benoemd, terwijl dezelfde overheid onderwerp van onderzoek kan zijn.

Foppen opnieuw onder verscherpt toezicht

Op 29 september 2014 noemt minister Schippers van Volksgezondheid de situatie van Foppen zorgwekkend. Uit haar beantwoording van de Kamervragen van de SP blijkt dat Foppen in 2013 en 2014 opnieuw in de fout is gegaan. Onder andere door verkeerde etikettering. De oorzaak van het feit dat het zo lang duurde voordat de zalm in 2012 uit de winkels ging, was onder andere de verkeerde etikettering. Toen stond op Griekse zalm een Nederlands etiket. De minister heeft besloten dat er opnieuw een controle komt bij Foppen en dat de visverwerker in 2015 nog onder verscherpt toezicht zal staan.

Foppen één van de betere bedrijven?

Uit de antwoorden van de minister is verder op te maken dat van de veertien visbedrijven slechts drie bedrijven als goed beoordeeld worden. Foppen zit bij de slechtste bedrijven die de meeste controles krijgt. Dit in tegenstelling tot de conclusie van de Onderzoeksraad voor Veiligheid die in het onderzoeksrapport over de salmonellabesmetting stelt dat Foppen tot één van de betere bedrijven behoort. 
In het spoeddebat over de kwestie Foppen op donderdag 2 oktober stelt de minister dat nog één misstap sluiting kan betekenen voor Foppen. Lees hier de notulen van het debat.

Rol minister

Minister Schippers herhaalt haar stelling vervolgens op 10 februari dat als Foppen zich niet aan de regels houdt, het bedrijf op slot gaat. Ze zegt dat ze het het 'onacceptabel' vindt dat zoveel visbedrijven over de schreef gaan. Daarbij kondigt ze aan dat de bedrijfstak zich fors moet verbeteren. Twee extra inspecteurs zouden erop worden gezet.
Opmerkelijk is de mildheid die minister Schippers vervolgens uit in haar antwoorden op nieuwe Kamervragen van de SP. Op 11 maart 2015 kwalificeert ze Foppen als een 'normaal functionerend bedrijf.' Die kwalificatie geeft ze ook aan vergelijkbare visbedrijven die regelmatig de hygiëneregels overtreden. Want zo stelt ze: 'de afwijkingen die worden geconstateerd hebben de volksgezondheid niet in gevaar gebracht en het zijn geen structurele afwijkingen.' 

Overtreden hygiëneregels

Uit onderzoek van Omroep Gelderland blijkt dat valt te betwijfelen of de volksgezondheid nooit in het geding is geweest. Want uit een steekproef onder de visbedrijven blijkt dat er vis in de handel is gebracht die besmet was met listeria en met het Norovirus. Bovenal worden structureel hygiëneregels overtreden waarbij de NVWA waarschuwing op waarschuwing geeft. Er wordt niet ingegrepen waardoor deze problemen al jarenlang hebben kunnen bestaan. 

Pieter van Vollenhoven

Prof. mr. Pieter van Vollenhoven heeft zich in februari 2015 ook uitgesproken over het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Hij vindt dat de Raad opnieuw het rapport tegen het licht zou moeten houden. Dit omdat hij de eerdere overtredingen van Foppen niet terugleest in het rapport en dat hij twijfelt aan de constatering dat Foppen één van de betere visbedrijven is.

Tweede Kamer

In december zijn naar aanleiding van de visdebatten 11 moties ingediend door vier partijen. De motie van Sjoera Dikkers van PvdA is aangenomen: In 2016 zullen de inspectierapporten van alle visbedrijven openbaar worden gemaakt. Inmiddels is ook een amendement van Dikkers aangenomen waarin geregeld wordt dat de maximale boete voor bedrijven die de voedselveiligheidsregels overtreden omgaat van maximaal 4500 euro naar maximaal 810.000 euro. Verder zullen er in 2015 opnieuw debatten komen over de kwaliteit van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit en de communicatie tussen bedrijven bij het terughalen van producten (recall).

En wat vindt de minister nu acceptabel?

In het laatste debat werd Schippers nog even tot de orde geroepen over het feit dat ze de situatie eerst onacceptabel vindt en dat ze de visbedrijven later normaal functionerende bedrijven noemde. 
Dit was haar reactie: 
'Ik vind het niet acceptabel dat er soms jarenlang structurele tekortkomingen bij bedrijven zijn, resulterend in zeven waarschuwingen en geen boete. Dat moeten we anders gaan doen. De verwarring zit hem er een beetje in dat we nu zeggen dat dat regulier toezicht is, terwijl ik eigenlijk tot de conclusie kom dat we dat niet meer moeten accepteren.'
Meer informatie over het onderzoek naar Foppen leest u in een uitgebreid dossier op foppen.gld.nl
💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip of opmerking voor de redactie? Stuur ons een bericht op 06 - 220 543 52 of stuur een mail: omroep@gld.nl!