Politici en deskundigen kritisch over hardleersheid Foppen en toezicht NVWA

Visverwerker Foppen blijkt jarenlang het verboden natriumnitriet te hebben toegevoegd aan visproducten. Ook was de controle op de Listeriabacterie onvoldoende, werden risico's niet goed geanalyseerd en werd gewerkt onder onhygiënische omstandigheden.

Voedselveiligheidsdeskundige IJsbrand Velzeboer: 'Ik ben niet gauw een doemdenker, maar als je je leven niet betert dan is het een kwestie van tijd. Foppen blijft maar doormodderen. Ik zie in twee jaar tijd weinig verbetering. Wanneer hebben ze de zaak een keer voor elkaar?'

Microbioloog Rijkelt Beumer zet vooral vraagtekens bij de bemonstering van de bacterie Listeria. 'Ze kunnen niet garanderen dat alle partijen zalm zijn onderzocht. Dat is erg kwalijk. Listeria is gevaarlijk voor zwangeren en ouderen. Dan neem je een risico.'

En dat is niet het enige risico. Ook de gevarenanalyses zijn niet op orde bij Foppen. 'Als je een goede risico-analyse maakt, zorg je ervoor dat de kans dat er iets gebeurt zo klein mogelijk is. Die zal nooit nul worden, maar die kun je wel zo klein mogelijk maken. Bij Foppen wordt er helemaal niets gedaan. Door zo te werken vraag je erom dat er een keer iets ergs gebeurt.'

Tweede Kamerleden zijn verbijsterd en willen opheldering van de minister. Sjoera Dikkers (PvdA) 'Ik heb hier geen woorden voor. Wat moet ik zeggen? We hebben al zo vaak over Foppen gedebatteerd, aangegeven dat de maat vol is en nu blijkt dat het bedrijf nog steeds de regels overtreedt. Ze zijn hardleers.'

Dikkers heeft inmiddels mondelinge Kamervragen ingediend en wil van de minister weten of de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) wel hard genoeg optreedt.

Ze heeft voor zichzelf in ieder geval een besluit genomen. 'Ik eet geen gerookte zalm meer. Bijna alle gerookte zalm die in Nederland wordt verkocht, komt van Foppen. Dat komt er bij ons thuis niet meer in.'

Henk van Gerven van de SP volgt de zaak over Foppen al jaren en noemt de overtredingen ernstig. 'Vooral de combinatie van slechte hygiëne in het bedrijf en gevarenanalyses die niet voldoen, baart mij zorgen. Het lijkt er op dat risico’s bij de visproductie structureel worden onderschat. Het beleid van de NVWA lijkt niet te werken. Er wordt veel gewaarschuwd, maar de NVWA laat geen tanden zien.' Van Gerven heeft een debat aangevraagd en dient mondelinge vragen in.

Dion Graus van de PVV is wel klaar met Foppen. 'Dit is een never ending story. Ik ben al vanaf 2006 bezig met voedselveiligheid. Ik heb al zoveel moties ingediend, die overigens nooit door andere partijen werden gesteund. Ook de Kamer heeft zitten slapen de afgelopen jaren en daar plukken we nu de wrange vruchten van. Er moet fors worden geïnvesteerd in de inspectie. Die is kapotbezuinigd door de politiek zelf. Wat mij betreft gaat Foppen onmiddellijk dicht en de directeur richting gevangenis.'

Foppen staat sinds vorig jaar onder verscherpt toezicht. Minister Schippers van Volksgezondheid kondigde op 2 oktober aan dat Foppen zich geen misstap meer kan permitteren. Bij de inspectie van november 2014 zou alles op orde moeten zijn. Maar dat is het dus niet.

Voor de verboden toevoeging natriumnitriet heeft de NVWA een boete uitgedeeld. Voor de gebrekkige bemonstering en het niet juist hanteren van de risico-analyses wordt nu net als in 2010 een waarschuwing gegeven. In september kreeg Foppen ook nog boetes voor schimmelvorming in het pand en voor condens die van het plafond in gepelde garnalen terechtkwam.

Voedselveiligheidsdeskundige Velzeboer: 'Wat is verscherpt toezicht? Een extra ambtenaar? Ik zou zeggen: trek de EG-erkenning in, voorwaardelijk of onvoorwaardelijk. Je gaat je leven pas beteren als je je erkenning dreigt kwijt te raken.'

Microbioloog Beumer: 'Als ik de baas van de NVWA was, dan was mijn emmer vol en zou ik de tent sluiten. Maar daar kom je waarschijnlijk juridisch mee in de problemen. Doorgaan of dichtgooien is een moeilijke keuze. Als je goede mensen hebt met een goede wil dan moet je het openhouden. Maar dan moet het in een paar maanden wel opgelost zijn. Foppen heeft die kans al een paar keer gehad en het is ze niet gelukt.' 

Het ministerie van Volksgezondheid zegt in een reactie dat minister Schippers ook vindt dat er strengere maatregelen moeten komen bij structurele tekortkomingen. 'Hiervoor is een aanscherping van het interventiebeleid van de NVWA nodig. Om richting te geven aan dit aangescherpte beleid wordt momenteel een toezichtkader voor de NVWA opgesteld', aldus de woordvoerder van het ministerie.

Volgens het ministerie is er op dit moment geen acuut risico voor de volksgezondheid. 'Foppen moet de situatie wel verbeteren om eventuele risico’s in de toekomst te voorkomen. Indien de volksgezondheid in het geding is, grijpt de NVWA direct in.' 

De minister heeft altijd gezegd dat de volksgezondheid nooit in gevaar is geweest, maar Velzeboer zet daar zijn vraagtekens bij. 'Als je deze rapporten leest, welke conclusie moet je dan trekken? Dan neemt ze als minister een risico op haar schouders. Eén uitbraak en de minister heeft een probleem.'

Ook Beumer is het niet eens met de minister. 'Foppen heeft niet de nodige maatregelen genomen om problemen te voorkomen. Dan breng je de volksgezondheid in gevaar. Je kunt nooit helemaal voorkomen dat er iets gebeurt, maar de kans erop moet je zo klein mogelijk maken. Dat heeft Foppen niet goed voor elkaar. Ik vind dat de keuringsdienst daar strenger op zou  moeten zijn.'

In 2013 deed de Onderzoeksraad voor Veiligheid onderzoek naar de eerdere salmonellabesmetting. De conclusie was dat Foppen een normaal functionerend bedrijf is. In maart van dit jaar herhaalt minister Schippers in antwoord op Kamervragen dit standpunt: tot de salmonellabesmetting was Foppen een normaal functionerend bedrijf.

Nu blijkt dat Foppen in 2014 dezelfde overtredingen heeft begaan als in 2010, zet IJsbrand Velzeboer hier vraagtekens bij. 'Wat is een normaal functionerend bedrijf? Daar hoort een kwaliteitssysteem bij. Ik vind niet dat Foppen normaal functioneert. We zijn twee jaar verder, Foppen had de puntjes op de i kunnen zetten, maar heeft dat niet gedaan. Foppen was geen normaal functionerend bedrijf en is dat nu nog steeds niet.'