Zorg 1 maand bij gemeenten; hoe staat het ervoor?

De gemeenten hebben sinds 1 januari de nieuwe zorgtaken op zich genomen, maar ze zijn nog steeds zoekende. Zorgredacteur Judith Spanjers maakte de balans op.

De voorbereidingen zijn klaar, maar nu is het tijd om de uitvoering goed in te richten. Sociale wijkteams zijn van start gegaan met veel nieuwe mensen die afkomstig zijn uit verschillende takken van de zorg. Sommige teams zitten al helemaal ingericht op hun plek, andere zijn nog op zoek naar een geschikte ruimte om inwoners te kunnen ontvangen. Maar gemeenten zijn over het algemeen enthousiast over de nieuwe werkwijze waarbij de wijkteams de mensen van dichtbij kunnen helpen.

Eén gemeente heeft z'n werkwijze in ieder geval al aangepast. Overbetuwe had het plan om ook vrijwilligers een grote rol te geven in het wijkteam. Deze mochten ook de inloopspreekuren houden en gesprekken bij mensen thuis voeren. Na kritiek op deze werkwijze heeft Overbetuwe inmiddels besloten dat er vanaf nu altijd een professional bij moet zijn. En zo zullen vele wijkteams hun werkwijzen nog vaker in de praktijk bij gaan schaven.

Het meest heikele punt in de afgelopen maand is toch wel de huishoudelijke hulp. Door de opgelegde bezuinigingen van het Rijk voelen veel gemeenten zich gedwongen om daar flink op te besparen. De Achterhoek en omliggende gemeenten lopen hiermee voorop. Berkelland, Montferland, Lochem en Duiven zijn een aantal gemeenten waar je nog maar moeilijk voor huishoudelijke hulp in aanmerking komt.

Er is veel kritiek op de manier waarop de keukentafelgesprekken worden gevoerd. Dit gesprek is voortaan dé toegang tot zorg. De bedoeling is dat uitgebreid onderzoek wordt gedaan naar welke zorg iemand nodig heeft. Maar deze gesprekken worden zo niet altijd ervaren door de hulpvragers. Probeerden gemeenten eerst nog hulp af te wijzen door middel van brieven en telefoontjes, maar na een uitspraak van de rechter in Groningen is vast komen te staan dat er toch echt een onderzoek gedaan moet worden.

Gemeenten hebben inmiddels duizenden keukentafelgesprekken ingepland om aan deze vraag te voldoen. Maar in sommige gemeenten worden deze gesprekken door bewoners ervaren als formaliteit waarin alsnog alleen wordt meegedeeld dat er geen huishoudelijke hulp mogelijk is. Oplossingen moeten in de omgeving worden gezocht bij familie en buren of je moet de hulp gewoon zelf gaan betalen.

Ouderen zitten met de handen in het haar hoe ze hun huis nu schoon kunnen houden en vrezen hun oude vertrouwde hulp te verliezen. Duizenden thuiszorgmedewerkers vrezen ondertussen voor hun baan. Thuiszorgorganisaties gaan failliet of dreigen met loonsverlaging en desnoods ontslag. Vakbond FNV Zorg en Welzijn en de SP voeren samen met de medewerkers actie na actie om dit te voorkomen.

Inmiddels komen er steeds meer rechtszaken tegen gemeenten om de huishoudelijke hulp te behouden. Zowel in Montferland als in Berkelland lopen inmiddels twee zaken die aan de rechter worden voorgelegd.

De komende maanden zal blijken wie er aan het kortste eind trekt. Op dit moment is er nog een overgangsregeling, maar in veel gemeenten stopt 1 juli de huidige indicatie. Dat zal het moment zijn waarop de meeste mensen de consequenties zullen gaan voelen.

Uiteindelijk is het de bedoeling van de veranderingen in de zorg dat we steeds meer zelf op gaan lossen. Er zal een beroep gedaan worden op de eigen zelfredzaamheid, familie, buren en bekenden zullen een handje moeten gaan helpen en er zal meer zelf betaald moeten gaan worden. 

Vooral oudere mensen hebben moeite met de snelle omslag. Het zal nog jaren duren voordat het idee van de kanteling van de zorg op z'n plek zal vallen. Ondertussen ontstaan bij gemeenten steeds meer initiatieven voor buurtwebsites waarbij mensen de oplossing voor hulp in hun eigen omgeving gemakkelijker kunnen regelen. Buurtbewoners worden met elkaar in contact gebracht om elkaar te helpen. Ook wijkverpleegkundigen maken gebruik van dit nieuwe hulpmiddel.

Opvallend is dat de eerste maand nog weinig klachten binnenkomen. Bij het adviespunt van Zorgbelang Gelderland is het nog rustig. Inmiddels wordt daar wel het team vertrouwenspersonen flink uitgebreid. Deze zullen onder andere aan elke jeugdzorginstelling een bezoek gaan brengen om te peilen hoe de instellingen en de jongeren de zorg ervaren. De vertrouwenspersonen zullen daarnaast aanspreekpunt zijn als er problemen zijn.

Zorgbelang heeft daarnaast afspraken gemaakt met een aantal gemeenten waar je ook voor andere problemen zoals de Wmo en bijvoorbeeld passend onderwijs terecht kan bij een vertrouwenspersoon. Inwoners van Arnhem, Lingewaard, Renkum, Lochem, Zutphen, Rheden, Rozendaal en Zutphen kunnen van deze hulp gebruik maken. Andere gemeenten hebben dit op hun eigen manier geregeld.

Binnen de jeugdzorg stond de eigen bijdrage voor jongeren met een psychische aandoening ter discussie. Ouders zouden 1500 euro eigen bijdrage moeten betalen als hun kind wordt opgenomen. Na veel kritiek heeft Van Rijn toegezegd dat hij hier nog een keer naar gaat kijken.

Jeugdzorgorganisaties zijn op dit moment nog druk met allerlei organisatorische veranderingen en met de vele ontslagen werknemers die de komende periode de organisatie zullen verlaten. De komende maanden zal duidelijker worden welke impact de veranderingen in de jeugdzorg hebben.

En uiteindelijk gaat het om de centen. Hoeveel heeft de eerste maand van bezuiniging opgeleverd? In een rondgang bij gemeenten blijkt dat daar nog niets van te zeggen is. Na het eerste kwartaal maken de gemeenten de eerste balans op en zal beter zichtbaar worden wat het financiële resultaat is na de overgang van de zorg naar de gemeente. De verwachting is dat er pas na een jaar echt een reëel beeld zal zijn.

Kijk voor meer informatie over de veranderingen in de zorg op zorg.gld.nl

Hier ziet u ook wat er in uw gemeente is veranderd.