Herindeling? Begin er niet aan, 'het levert te weinig op'

Volgens Schaap worden gemeenten niet sterker, nauwelijks slagvaardiger en de kwaliteit van beleid gaat er bijna nooit op vooruit. 'De verbeteringen die een herindeling moeten brengen, worden altijd schromelijk overdreven', aldus Schaap.

Op 1 januari 2005, 10 jaar geleden, was de herindeling in de Achterhoek en Liemers een feit.  Van pakweg 25 gemeenten bleven er nog 10 over. Het oosten van onze provincie was een lappendeken van kleine gemeenten, 5000 inwoners was geen uitzondering. Den Haag wilde fusies, om te komen tot  betere robuuste gemeentes die 'tegen een stootje konden'.  Er moesten gemeenten komen van minimaal 30.000 inwoners.

Uit de herindeling ontstond één van de grootste plattelandsgemeenten van Nederland: Bronckhorst, met 44 kernen. Burgemeester Aalderink werd kort voor 1 januari 2005 benoemd. 'Die eerste maanden waren bijzonder. Mensen uit allerlei kleine gemeenten werden opeens collega's. Mensen kenden elkaar nauwelijks en toch moesten ze een team vormen.' Volgens Aalderink duurde het zeker twee jaar voor het gemeentelijk apparaat op orde was. 'Bij de ene gemeente kon je gratis tennissen, bij de ander moest je betalen, het duurde zeker 2 jaar voor de boel geharmoniseerd was en we aan besturen toekwamen.'

Aalderink is tevreden over de afgelopen 10 jaar. 'Vanaf het begin hebben we besloten geen eenheidsworst te maken van al onze dorpen en verenigingen. We hebben 16 dorpsbelangen die we allemaal faciliteren. We schrijven niets voor, maar kijken goed wat de cultuur van een dorp nodig heeft, wat de mensen willen, dat faciliteren we. Dorpsbelang Hummelo heeft andere wensen dan die in Varssel of Vorden.'

Behalve de Achterhoek werd ook de Liemers heringedeeld. De kleine gemeente Angerlo wilde samen met een grotere buur. Hoewel de inwoners gericht zijn op de stad Doesburg werd toch gekozen voor een fusie met Zevenaar. 'Emoties speelden hierbij een rol', weet burgemeester Jan de Ruiter van Zevenaar zich te herinneren. 'Doesburg stond bekend als een armlastig SP-bolwerk. De burgers wilden niet met die stad samengaan.' Volgens De Ruiter heerst er grote tevredenheid onder de burgers van Angerlo. 'Hun belangen worden door lokale politieke partijen goed behartigd.'

Of de doelstellingen van de herindeling zijn gehaald: slagvaardiger, efficiënter, goedkoper... Aalderink en De Ruiter denken van wel. De Ruiter wil zelfs een nieuwe, nog forsere herindeling in zijn gebied. 'Ik denk dat we toe moeten naar één gemeente in de Liemers, zodat we goed tegenwicht kunnen bieden aan de stad Arnhem.'

Linze Schaap waarschuwt dat nog grotere gemeenten realiseren niets oplost. 'Het zorgt er voor dat er nog minder mensen naar de stembus gaan.' Schaap zou het liefst de lokale democratie helemaal opnieuw inrichten. 'Je kunt ook cliëntenraden, zorg, de buurt en de wijk een stem geven. Nu ligt de macht bij de gemeenteraad, terwijl die misschien helemaal je belangen niet dient.'

De druk om te komen tot een nieuwe herindeling is inmiddels voelbaar. Door de bevolkingskrimp in de Achterhoek loopt het inwonertal terug. Dat betekent ook minder inkomsten voor gemeenten die er wel steeds meer taken bij krijgen.