Afscheidsbrief 1944 in kelder: ‘Vader ziet zoons uit verzet nooit meer terug’

Het is 10 oktober 1944 en de straten in Arnhem worden geplunderd door Duitsers. Bewoner van de Mauvestraat en vader Tjibbe de Jong verstopt zich in zijn kelder en schrijft op de muur een afscheidsbrief aan zijn zoons Henk en Wiecher de Jong.

Jaren later zit deze tekst nog steeds op de muur. Toen Marcel vroeger bij zijn tante Mien langskwam, bewonderde hij de brief. Als hij eenmaal de bewoner is van het huis aan de Mauvestraat, besluit hij op een gegeven moment de archieven in te duiken en het verhaal te reconstrueren van vader Tjibbe en zijn zoons.

“Henk en Wiecher zitten tijdens de Tweede Wereldoorlog bij het verzet”, vertelt Marcel. Ze groeiden op in de Mauvestraat en als de oorlog uitbreekt werkt Wiecher als politieambtenaar in Arnhem en studeert zijn broer Henk theologie in Amsterdam. Tijdens zijn studie aan de VU raakt Henk betrokken bij de verzetskrant Trouw. In 1943 riepen de Duitsers studenten aan de VU op om een loyaliteitsverklaring te tekenen. “De universiteit besloot toen zijn deuren te sluiten en Henk duikt onder in het Hemeldal aan de Oranjeweg in Oosterbeek. Ondergronds ging het werk voor de krant nog steeds door.”

Ondertussen speelt Wiecher vanwege zijn functie bij de politie belangrijke informatie door aan het verzet. Marcel ligt toe: “Hij weet bijvoorbeeld wanneer er invallen plaats zouden vinden en kon zo mensen waarschuwen.” De jongens waren dus beiden betrokken bij het verzet en vlak voor 10 oktober 1944 worden ze gearresteerd door de SD. Vader Tjibbe weet lange tijd niet wat er is gebeurd met zijn zoons. Pas in september 1945 krijgt hij het lot van de jongens te horen.

Henk en Wiecher zijn allebei overleden in het concentratiekamp Neuengamme. Marcel: “Wiecher heeft zich dood gewerkt en Henk is een maand later waarschijnlijk opgehangen.” Het is onbekend waarom hij ter dood veroordeeld is. Het kan zijn omdat hij eten had gestolen of dat de geallieerden er aan kwamen. “Henk en Wiecher waren toendertijd jonge kerels van in de twintig. Moet je nagaan wat de omstandigheden waren in het concentratiekamp als Wiecher na een aantal maanden werken is overleden”, vertelt Marcel neergeslagen.

Marcel is nu bezig om een boek te maken over het verhaal van Tjibbe en zijn zoons. “Over de Slag van Arnhem zijn al veel boeken geschreven”, volgens Marcel. “Maar niemand kent eigenlijk de verhalen van jongens en meisjes die allemaal werkzaamheden deden in de oorlog om anderen te helpen.” De bewoner van de Mauvestraat is al zes jaar bezig met het in kaart brengen van archieven en tot op de dag van vandaag ontvangt hij nog steeds nieuwe informatie. “Het boek wordt uiteindelijk geen roman, maar een beeldverhaal met eigen illustraties.”