Avri wil nu echt van vrijwillig papier inzamelen af: ‘Het is niet veilig’

Het ophalen van papier om de clubkas te spekken gebeurt al vele tientallen jaren in de regio. Vanaf 1999 heeft Avri die taak op zich genomen en sindsdien wordt het samen met de clubs ingezameld. Zij krijgen hiervoor een vaste jaarlijkse vergoeding per huisaansluiting. Voor ruim 80 clubs uit alle gemeenten van Rivierenland is het een belangrijke inkomstenbron.

In totaal krijgen deze verenigingen jaarlijks een vergoeding van 720.000 euro.  Zij kijken dan ook met argusogen naar de pogingen die Avri al jaren onderneemt om van deze constructie af te komen. Binnenkort besluit het algemeen bestuur over een voorstel om er per 1 januari 2024 mee te stoppen.

Volgens de afvalinzamelaar is het een verkapte vorm van subsidie. De vaste bijdrage wordt via de afvalstoffenheffing door alle inwoners opgebracht en staat niet meer in relatie - en volgens Avri ook niet in verhouding - tot de opbrengst van het oudpapier. Sommige clubs krijgen de vergoeding zelfs zonder daadwerkelijk papier op te halen. De activiteit is bovendien voorbehouden aan de clubs die het van oudsher doen. Andere verenigingen kunnen wel op een wachtlijst, maar komen in de praktijk nooit aan de beurt.

Daarbij is het lastig en duurder om met de vrijwilligers van zoveel clubs en professionele chauffeurs en inzamelwagens in de avonduren het papier op te halen. Met name door een teruglopend aantal gekwalificeerde vrijwilligers is het volgens Avri zelfs gevaarlijk om op deze voet verder te gaan. Een snel besluit is volgens de inzamelaar nodig, want de veiligheid zou regelmatig in het geding zijn.

“Het is niet veilig zoals de inzameling nu plaatsvindt”, stelt directeur Walter Brouwer. “Een groot gedeelte van de vrijwilligers doet hun uiterste best om het goed en veilig te doen, maar wij kunnen niet afdwingen dat de veiligheidsmaatregelen worden nageleefd en de veiligheid dus onvoldoende garanderen.”

Om het papier in te zamelen krijgen vrijwilligers een officiële instructie, veiligheidsschoenen en een hesje. Maar volgens Brouwer gebeurt het regelmatig dat gekwalificeerde vrijwilligers niet kunnen en een vervanger sturen. “Dan krijg je een zestienjarige jongen die niet de instructie heeft gehad, niet de juiste kleding heeft en niet weet hoe of wat”, zegt Brouwer. “Dan ontstaat er een dilemma want de gevolgen om niet te rijden zijn groot; een hele wijk geen papier inzamelen heeft grote consequenties voor de bewoners en voor Avri.”

Maar de gevolgen als er iets mis gaat, kunnen natuurlijk nog veel ernstiger zijn. Volgens Avri gebeurde dat al meerdere keren. Kregen vrijwilligers letsel doordat zij een container op hun hoofd kregen of te vroeg van de treeplank afstapten. Ook zouden er in de haast van het inzamelen regelmatig bijna verkeersongevallen gebeuren.

“Met de bijna-ongelukken en ongelukken die gebeuren vinden we het gewoon niet verantwoord om het met de vrijwilligers te blijven doen”, aldus Brouwer. “Daarom heb ik aan het bestuur aangegeven dat het steeds moeilijker is om in die omstandigheden te werken en om daar verantwoordelijkheid voor te dragen.”

De chauffeurs hebben volgens een woordvoerder onlangs instructie gekregen om niet te gaan rijden wanneer er een ongekwalificeerde vrijwilliger komt. Daarnaast zijn de veiligheidsinstructies geactualiseerd, is er een instructiefilm gemaakt en is op de jaarlijkse bijeenkomsten met de verenigingen voornamelijk gesproken over de veiligheid.

Toch ligt er dus een voorstel om per 1 januari volgend jaar met deze vorm van papierophalen te stoppen. De vraag is alleen: wat dan? Want hoewel er al langere tijd wordt nagedacht en gesproken over alternatieve activiteiten waar clubs een zakcentje mee kunnen verdienen, is daar nog geen concreet zicht op. Dit zou pas na het besluit om te stoppen worden uitgewerkt.

Dat is precies de reden waarom de grootste gemeente West Betuwe al heeft aangegeven tegen het voorstel te zullen stemmen. De raad toont zich hier uiterst sceptisch en wil eigenlijk dat het gewoon zo blijft zoals het is. Aan de andere kant heeft bijvoorbeeld Culemborg al eerder aangegeven dat zij van deze constructie af willen.

Buren lijkt daar onder voorwaarden ook voor te voelen. Volgens voorzitter van Avri en wethouder van Buren Pieter Neven moet het niet zo ingewikkeld zijn om nog voor de zomer een pakket met alternatieve activiteiten neer te leggen, waar de clubs net zo veel mee kunnen verdienen als nu met het papier. Zelf denkt hij daarbij aan taken in het beheer van de openbare ruimte zoals het onderhoud van begraafplaatsen.

“Het is ook vooral aan de gemeenten om met hun clubs aan de slag te gaan”, vindt Neven. “In Buren hebben we het gesprek met de raad al gevoerd en kijken we naar alternatieven. De verenigingen zijn daar niet negatief over. We moeten wel het gesprek hebben over welke alternatieven en hoe bekostig je die. We moeten ook het vertrouwen hebben dat we dat met elkaar gaan leveren. Zoals het nu gaat kan ik niet verantwoorden.”

Een belangrijk element in het voorstel van Avri is dat deze extra taken door verenigingen in het zogenoemde pluspakket worden opgenomen. Dat betekent dat per gemeente bepaald kan worden hoe er met de activiteiten wordt omgegaan in plaats van dat er een beleid geldt voor alle acht gemeenten. Dat betekent ook dat gemeenten daar dan zelf de meerprijs voor gaan betalen.

Behalve taken in de afvalinzameling bij Avri zoals het (extra) schoonhouden van ondergrondse containers, het ophalen van specifieke afvalstromen met een mobiele milieustraat of een inzet als afvalcoach, wordt ook nadrukkelijk gedacht aan taken bij de gemeente zelf in de openbare ruimte of bijvoorbeeld als energiecoach. Dit zou dan per gemeente met de clubs bekeken moeten worden.

Een optie zou ook kunnen zijn om het werk bij Avri als vrijwilliger te professionaliseren, stelt Brouwer. Er wordt dan gedacht aan een formele werkrelatie met een contract, waarbij de werknemer het salaris voor de gewerkte uren afdraagt aan de vereniging.

Het algemeen bestuur van Avri zou op 16 februari over de kwestie moeten besluiten. Het papiergeld wordt dan niet direct stopgezet op 1 januari. Er is een afbouwregeling van drie jaar.