Rivierengebied

Werkgroep Enspijk toont plan voor Lingewarmte: ‘Enorme klus, maar het kan'

Werkgroep Enspijk toont plan voor Lingewarmte: ‘Enorme klus, maar het kan.'
Werkgroep Enspijk toont plan voor Lingewarmte: ‘Enorme klus, maar het kan.' © Ab Donker fotografie
ENSPIJK - Wordt het dorpje Enspijk een landelijk toonbeeld van hoe de energietransitie moet worden vormgegeven? Een werkgroep van inwoners denkt dat dit mogelijk is. Maar er stroomt nog heel wat water door de Linge voor het zover is, blijkt uit het plan van aanpak dat zij deze week presenteren. Het idee is eenvoudig: haal de warmte in de zomer uit het Linge, sla dit op in de bodem en gebruik het in de winter om de circa 180 huizen in de kern  van het dorp te verwarmen. Enkele vooronderzoeken wijzen uit dat dit een goede manier is om de warmtevoorziening van Enspijk duurzaam te maken.
In het plan van aanpak zijn nu door de werkgroep de stappen beschreven die nodig zijn om tot zo’n warmtesysteem te komen. Technisch en organisatorisch heeft dat nog heel wat voeten in de aarde. Als alles volgens het plan verloopt kan de installatie over 7,5 jaar operationeel zijn en is er volgens de huidige ramingen ongeveer 9 miljoen euro nodig om dit voor elkaar te krijgen.
“Het is echt een enorme klus”, zegt voorzitter van de werkgroep Hijmen van Doornspeek. “Het zijn allemaal oudere, vrijstaande huizen die vaak relatief ver van elkaar af liggen. Dat maakt het nog ingewikkelder. Maar het moet mogelijk zijn, blijkt ook uit de vooronderzoeken.”

Draagvlak onder inwoners cruciaal

Technisch bestaat het systeem uit een warmtepomp en warmteopslag bij de Linge, de distributie over een warmtenet  en alle benodigdheden voor de levering aan en het gebruik van de warmte door de Enspijkse huishoudens. Maar de ontwikkeling en het ontwerp van het systeem zelf, komt eigenlijk pas als laatste aan bod. In eerste instantie is het vooral belangrijk om de inwoners achter het plan te krijgen, vertelt Van Doornspeek. “Het is natuurlijk van belang dat in ieder geval een groot deel van de inwoners meedoet”, zegt hij. “Tot dusver is het vooral een intern proces geweest. Pas sinds een maand timmeren we echt aan de weg richting de inwoners. We zijn als leden van de werkgroep veel op pad om het te promoten. Je merkt dat er wel over gesproken wordt en dat de website meer bezocht wordt.”
Het plan wordt maandag in La Place aan de inwoners voorgelegd. Gedurende het proces moet steeds duidelijker worden onder welke voorwaarden het systeem kan gaan werken. “Voor de werkgroep speelt heel erg dat wij als dorp voorop willen lopen in de warmtetransitie”, zegt de voorzitter. “Belangrijke argumenten om de inwoners te overtuigen zijn daarnaast de zekerheid van zo’n vrijwel onderhoudsvrij systeem waarbij je niet afhankelijk bent van gas. En natuurlijk moet er een duidelijk en positief financieel plaatje zijn. Dat kun je nu nog niet geven.”

'No-regretmaatregelen'

Op de bijeenkomst krijgen de inwoners een gratis warmtescan aangeboden. Dit geeft vast een indicatie wat er moet gebeuren om de huizen geschikt te maken. Een goede isolatie is een belangrijke voorwaarde voor het overstappen op het duurzame warmtesysteem. Later moet een bouwkundig rapport voor de individuele woningen volgen. “Het is wat wij een ‘no-regretmaatregel’ (geen spijt) noemen”, vertelt Van Doornspeek. “Mocht nou op een later moment blijken dat het plan toch niet haalbaar is, dan laat je met de adviezen op maat toch wat achter en is het niet voor niets geweest.”
Om het initiatief van de grond te krijgen wordt volgende week een coöperatie opgericht met een bestuur dat vooralsnog uit leden van de negenkoppige werkgroep bestaat. Die vrijwillige werkgroep wil zich gaandeweg ontwikkelen tot een professionele uitvoeringsorganisatie met mensen voor onder meer de technische zaken,  de juridische en financiële zaken, de communicatie en het coördineren en afstemmen van het project met alle betrokken partijen zoals overheden, adviesbureaus en financiers.
De voorbereidingskosten worden op 2,84 miljoen euro geraamd. Het leeuwendeel van deze kosten (1,64 miljoen) is nodig voor die organisatie. Daarnaast zijn  de kosten voor technische berekeningen en een op maat gemaakt advies voor alle individuele woningen (547.500 euro) en juridisch financiële zaken waaronder mogelijk het verwerven van grond om het systeem te plaatsen (492.050 euro) de belangrijkste kostenposten.

'Veel subsidiepotjes in omloop'

Tot dusver heeft de gemeente West Betuwe het initiatief ondersteund. Voor het vervolg willen de initiatiefnemers andere subsidiepotten aanspreken. Daarbij wordt vooral baar de provincie gekeken. “In de eerste fase zijn die investeringen nog niet schrikbarend”, zegt Van Doornspeek. “Uiteindelijk worden de inwoners van het dorp zelf eigenaar van hun eigen warmtesysteem. Maar als dat 50.000 euro per aansluiting gaat kosten, wordt het een ingewikkeld verhaal.  Een deel zal echt uit subsidies moeten komen. Er zijn veel potjes in omloop. Vergelijkbare initiatieven die we bezocht hebben maken daar ook gebruik van.”
De financiën zijn belangrijk maar uiteindelijk niet het belangrijkste aspect van het plan, vindt de voorzitter. “Het verkleinen van onze footprint en het milieu staan voorop”, zegt hij. “We hebben daarom in de werkgroep ook iemand aangesteld als ‘duurzaamheidsgeweten’.  Een soort waakhond die ons op dat vlak altijd bij de les houdt. Wat zijn bijvoorbeeld de ecologische gevolgen voor de Linge?”
Voor  de eerste fase van voorbereidende werkzaamheden is vanaf nu zo’n anderhalf jaar uitgetrokken. Als duidelijker is hoe groot het draagvlak onder de inwoners is en de warmte-adviezen voor de individuele woningen gereed zijn, kan vanaf het derde kwartaal van 2024 de haalbaarheid beter onderzocht worden. Twee jaar later moet dan echt de beslissing vallen of er begonnen kan worden met de ontwikkeling en het ontwerp van de installatie. Tussendoor zijn verschillende evaluatiemomenten ingelast om te kijken of het zinvol is om door te gaan. Als de seinen steeds op groen staan, kan de realisatie in het tweede kwartaal van 2028 van start. De kosten voor de realisatie van het systeem zelf worden nu geraamd op 6,14 miljoen euro.